18 marca  1596 r., decyzją Zygmunta III Wazy, Warszawa została nowym centrum administracyjnym Polski, zastępując Kraków. Ta historyczna zmiana, choć nie została formalnie zatwierdzona aktem prawnym, zainaugurowała nowy rozdział w dziejach narodu, przekształcając Warszawę w polityczne i kulturalne serce kraju.

Rozwój Warszawy nabrał tempa po włączeniu Mazowsza do Korony Polskiej w 1529 roku, co znacząco wpłynęło na wzrost znaczenia miasta. Rozkwit handlu nadwiślańskiego przyciągnął do niego bogatą szlachtę, kupców i rzemieślników, co z kolei przyspieszyło procesy  urbanizacyjne. W XVI wieku miasto zyskało na znaczeniu dzięki budowie takich obiektów jak barbakan, który , jest świadectwem dawnej wielkości Warszawy (obecnie podziwiamy go jako rekonstrukcję).

Wpływ na prestiż Warszawy miały również pobyt i działalność króla Polski Zygmunta II Augusta, który przyczynił się do jej kulturalnego i politycznego rozkwitu. . Unia lubelska, zawarta 1 lipca w 1569 roku połączyła unią realną dwa kraje – Królestwo Polski i Wielkie Księstwo Litewskie. To sprawiło, że Warszawa znalazła się w środku na drodze  z Krakowa do Wilna. Dodatkowo wybór Warszawy na miejsce obrad sejmu walnego umocnił jej pozycję w strukturach państwowych. Miasto przyciągało wybitne postaci tamtych czasów, stając się areną dla rozwoju polskiej kultury i nauki.

Geograficzne położenie Warszawy, sprzyjające szybszym połączeniom z kluczowymi regionami Rzeczypospolitej Obojga Narodów (połączona Polska i Litwa) i sąsiednimi krajami, oraz katastrofalny pożar zamku wawelskiego w Krakowie w 1595 r., przyspieszyły decyzję o przeniesieniu stolicy. Zygmunt III Waza i jego dwór dokonał tego oficjalnie o po zakończeniu prac nad adaptacją Zamku Królewskiego w Warszawie.

Mimo braku formalnego uznania Warszawy za stolicę Polski aż do czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, miasto stopniowo przejęło od Krakowa rolę politycznego i dyplomatycznego centrum kraju. Warszawa rozkwitła, stając się miejscem, gdzie kształtowano politykę i kulturę Rzeczypospolitej, a jej rozwój w epoce baroku podkreślił  status tej metropolii o znaczeniu europejskim.

Zmiana stolicy na Warszawę nie tylko przesunęła polityczne centrum Polski, ale również przyczyniła się do dynamicznego rozwoju miasta. Obecność dworu królewskiego i mecenat artystyczny przekształciły Warszawę w centrum życia politycznego, kulturalnego i naukowego.