Historia oświęcimskiej gminy żydowskiej sięga pierwszej połowy XVI w.  Przez ponad 400 lat życie Żydów w Oświęcimiu rozwijało się bardzo dynamicznie.  Podczas okupacji niemieckiej, w 1941 r. większość z nich została wysiedlona, a następnie trafiła do obozu zagłady w Bełżcu.

Pierwsze informacje źródłowe o obecności ludności żydowskiej pochodzą z 1457 r. Początkowo zajęła ona północną część miasta, by wkrótce przenieść się na jego południowy kraniec w okolice zamku i dzisiejszej ulicy Berka Joselewicza. Żydzi zajmowali się wówczas propinacją, lichwą i wyspecjalizowali się w handlu hurtowym soli bocheńskiej. Wznieśli wtedy również drewnianą synagogę i założyli cmentarz. 

Z czasem relacje między polskimi mieszczanami i ich żydowskimi sąsiadami pogorszyły się i król Zygmunt August wydał dla miasta przywilej zabraniający osiedlania się nowoprzybyłym Żydom w Oświęcimiu. Wyszedł on z kancelarii królewskiej w 1563 r. Jednak mimo restrykcji, niejako wbrew postanowieniom przywileju, życie żydowskiej społeczności w mieście nie tylko nie uległo zahamowaniu, lecz od drugiej połowy XVI w. nastąpił duży rozkwit gminy żydowskiej i żydowskiego handlu. Trwał on do pierwszej połowy XVII w. W okresie wojen ze Szwecją Oświęcim został całkowicie zniszczony. 

Po rozbiorach Polski miasto znalazło się pod zaborem austriackim. Z czasem Żydzi w monarchii austro-węgierskiej, nazywanej monarchią wielu narodów, zostali dopuszczeni do samorządu i mogli bez przeszkód rozwojach swoje firmy. Bogatsi trudnili się produkcją wódek, likierów i wód gazowanych. Specjalizowali się także w handlu garbarskim i budownictwie. Do znanych rodów żydowskich tamtego czasu należeli: Enochowie, Haberfeldowie i Henerbergowie. Duży wpływ na stan miejskiej gospodarki miał rozwój kolei w Oświęcimiu i założenie kilku większych fabryk.

Po odzyskaniu niepodległości przez państwo polskie społeczność żydowska Oświęcimia aktywnie zaangażowała się prace samorządu miejskiego. W 1932 r. spośród 32 radnych miejskich 18 było Żydami, a 1934 r. wiceburmistrzem został dr Emil Samuel Reich. W okresie międzywojennym Oświęcim stał się również ważnym ośrodkiem chasydyzmu.

Po wkroczeniu armii niemieckiej do miasta w 1939 r. Niemcy spalili synagogę, a rok później powstało getto. Podczas okupacji niemieckiej wielu Żydów wywieziono do obozu pracy przymusowej w Górze Świętej Anny. Pozostali zostali przesiedleni do gett na Śląsku, min. do Będzina i Sosnowca. Stamtąd zostali deportowano go obozu zagłady w Bełżcu. 

Obecnie w mieście prężnie działa Centrum Żydowskie, którego misja jest zachowanie pamięci o oświęcimskich Żydach.