230 lat temu, 22 czerwca 1792 r. król Polski Stanisław August Poniatowski ustanowił najważniejsze polskie odznaczenie wojenne – order Virtuti Militari. Podjął taką decyzję, aby uczcić zwycięstwo wojsk polskich nad Rosjanami w bitwie pod Zieleńcami.
Uchwalenie w Polsce Konstytucji 3 Maja 1791 r. spotkało się z oporem części magnaterii, która szybko znalazła poparcie w Rosji, rządzonej wówczas przez carycę Katarzynę II. Ta podjęła decyzję o interwencji zbrojnej na ziemie polskie, nie chcąc dopuścić do wdrożenia reform ustrojowych wzmacniających polskie państwo.
W maju 1792 r. w granice Rzeczypospolitej wkroczyła armia carska, rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską w obronie Konstytucji 3 Maja. Naczelne dowództwo nad armią polską sprawował bratanek króla, książę Józef Poniatowski. To właśnie jemu i jego stryjowi przypisuje się pomysł powstania tego odznaczenia. Okazja do jego ustanowienia nadeszła niebawem, ponieważ 18 czerwca 1792 r. wojsko polskie, pomimo sporych strat własnych, pobiło armię rosyjską pod Zieleńcami. Po bitwie Józef Poniatowski przesłał królowi wykaz osób, które wyróżniły się w boju. Cztery dni później król przesłał 20 złotych (dla oficerów) i 40 srebrnych (pozostałych) nowych odznaczeń. Miały one kształt owalny, na rewersie umieszczono napis Virtuti Militari (Cnocie Wojskowej), a na awersie napis SAR (Stanislaus Augustus Rex).
Pierwsze wręczenie odznaczeń miało miejsce w polskim obozie wojskowym w Ostrogu na Wołyniu 25 czerwca 1792 r. Wśród dekorowanych m.in. znaleźli się ks. Józef Poniatowski, generałowie Tadeusz Kościuszko i Michał Wielhorski. Wkrótce ustanowiono statut orderu, wprowadzając jego podział na pięć klas i nadając mu kształt krzyża. Niestety, Virtuti Militari w trakcie upadku państwa polskiego było znoszone. W czasie zrywów wolnościowych XIX wieku przywracano go jednak i przyznawano za męstwo w walce.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. order został restytuowany 1 sierpnia 1919 r., utrzymując kształt krzyża. Powrócono też do koncepcji pięciu klas. W okresie II Rzeczypospolitej wręczano go również miastom, np. Lwowowi w 1920 r., a w 1939 r. Warszawie. Najmłodszym udekorowanym Virtuti Militari był 13-letni Antoni Pietrykiewicz, który bronił Lwowa przed Ukraińcami w 1918 r. Ten honor spotkał go już po śmierci.