Strona główna » Liberum veto 

Liberum veto 

przez DignityNews.eu

W 1652 r. poseł Władysław Siciński doprowadził do pierwszego zerwania obrad sejmu w Polsce. Choć każdy z posłów miał prawo do liberum veto, to do tego czasu nie korzystano z tej zasady ustrojowej. W późniejszym okresie jej stosowanie stało się  nagminną praktyką, co doprowadziło do rozkładu polskiego parlamentaryzmu, a w konsekwencji do upadku kraju w II połowie XVIII wieku.

W końcówce XV wieku w Polsce doszło do wykształcenia ustroju demokracji szlacheckiej, która okres świetności przeżywała w następnym stuleciu. Jej kluczowym elementem był system parlamentarny. Polski sejm składał się z  izby poselskiej (przedstawiciele szlachty wybierani na sejmikach ziemskich) oraz senatu (najważniejsi urzędnicy oraz wyższe duchowieństwo). Sejm zwykły zwoływany był raz na dwa lata i jego obrady trwały sześć tygodni. Do jego kompetencji należało uchwalanie podatków, ustalanie liczebności wojska, podejmowanie decyzji o wojnie i pokoju. Uchwały sejmu były podejmowane jednomyślnie i nosiły nazwę konstytucji sejmowych. W przypadkach nadzwyczajnych król miał prawo zwołać sejm tzw. ekstraordynaryjny, który obradował przez dwa tygodnie. Monarcha mógł go jednak zebrać tylko w sprawach podatkowych i wojskowych.

W trakcie obrad sejmu w 1652 r., za czasów panowania króla Jana Kazimierza doszło do sytuacji, która przyczyniła się w znaczący sposób do anarchizacji życia politycznego w Polsce. Z uwagi na kończący się okres sześciotygodniowej pracy parlamentu zaproponowano jej przedłużenie o kolejne dni. Nie wyraził na to zgody jeden z posłów Władysław Siciński, po czym opuścił miejsce obrad. W efekcie sejm zakończył się bez podjęcia jakichkolwiek uchwał. Dało to początek „Liberum veto”, czyli w praktyce prawa do zerwania obrad sejmu. 

Zasada ta w późniejszym okresie była coraz częściej stosowana przez posłów. W późniejszych latach sąsiednie państwa, zwłaszcza Rosja i Prusy, opłacały przedstawicieli szlachty, by ci w odpowiednim momencie zrywali obrady sejmu. W ten sposób udawało się obu mocarstwom skutecznie ingerować w wewnętrzne sprawy polskie. Za czasów króla Augusta III Sasa (1733-1763) zerwane zostały prawie wszystkie sejmy, poza koronacyjnym.

Całkowicie liberum veto zostało zniesione przez Konstytucję 3 Maja. Wprowadziła ona na stałe zasadę większościową. 

 

 

 

Może cię rówież zaintersować