Stanisław Leszczyński znany jest w Polsce głównie z tego, że okres jego panowania był dwukrotnie przerwany.. Był  najdłużej żyjącym z władców Polski (88 lat) w okresie gdy Rzeczpospolita pogrążyła się w chaosie. Mniej znane są  projekty reform króla i jego nowoczesne rządy we francuskim księstwie.

Przyszły król przyszedł na świat 20 października 1677 r. we Lwowie. Jego ojciec piastował urząd podskarbiego wielkiego koronnego. Stanisław odebrał staranną, wszechstronną edukację (m.in. uczęszczał do słynnego gimnazjum w Lesznie). Był  poliglotą. Leszczyński dwukrotnie zasiadał na polskim tronie. Pierwszy okres władzy przypadł na lata 1704-1709. Na króla został wybrany 12 lipca 1704 r., a koronowany dopiero 4 października 1705 r. W 1709 r. musiał ustąpić i opuścić kraj po przegranej Szwedów z Rosjanami w bitwie pod Połtawą. Z francuską pomocą powrócił do Rzeczypospolitej w 1733 r. U władzy utrzymał się tylko do 1736 r., ulegając koalicji sasko-austriacko-rosyjskiej.

Ostatecznie Leszczyński otrzymał od swojego zięcia, króla Francji Ludwika XV, Księstwo Lotaryngii, gdzie spędził resztę żywota. W opinii mieszkańców księstwa był „królem-dobrodziejem”, a według Monteskiusza i Woltera uchodził za wzór władcy oświeconego, krzewiącego naukę, kulturę i sztukę. Ten pierwszy zresztą znał polskiego króla osobiście i miał inspirować się jego najsłynniejszym  dziełem (nie jest przesądzone czy Leszczyński do napisał samodzielnie), tworząc swój słynny traktat „O duchu praw”. Szkoła Rycerska w Luneville, reaktywowana i doprowadzona do rozkwitu przez polskiego władcę, była wzorcem dla takich inicjatyw polskiego oświecenia jak Collegium Nobilium i Szkoły Rycerskiej. Akademia, stawiająca sobie za cel przede wszystkim kształcenie charakteru, przyciągała wybitnych Polaków i Francuzów.

Leszczyński stworzył wiele dzieł pisanych, począwszy od listów i zapisków z podróży, przez rozprawy o obyczajach, po teksty o tym, jak powinno wyglądać państwo. Najbardziej znanym dziełem jest „Głos wolny, wolność ubezpieczających”. Prawdopodobnie tekst napisał jeden ze zwolenników króla, a Leszczyński odpowiadał za zarys i całościowy wydźwięk pracy. Dzieło wskazywało na potrzebę zastąpienia pańszczyzny chłopów systemem czynszowym, wzmocnienie władzy centralnej, ograniczenie zasady liberum veto do konkretnej ustawy sejmowej (nie rujnowanie wszystkich postanowień sejmu), wzmocnienie pozycji mieszczan i zwiększenie wolności chłopów, rozbudowę armii do 100 tysięcy ludzi. Zmiany te zapewne byłyby trudne do wykonania dla Leszczyńskiego jako króla, jednak część z nich udało się wdrożyć w życie w przyszłości, w ramach Konstytucji 3 Maja.