Istnieje wiele opinii na temat tego, kto i co najbardziej przyczyniło się do odzyskania przez Polskę niepodległości. Na pewno znaczny wpływ na ten proces mieli liderzy stronnictw dążących do odrodzenia państwa polskiego. Za jednego z Ojców Niepodległości słusznie uznawany jest Wincenty Witos.
Przyszły polityk na świat przyszedł 21 stycznia 1874 r. w małej małopolskiej gminie Wierzchosławice. Pomimo kłopotów finansowych włościańskiej ( chłopskiej) rodziny odebrał podstawowe wykształcenie, wykazując się ponadprzeciętną inteligencją i głodem wiedzy. Pomimo, że nauka trwała zaledwie „cztery zimy” zaszczepiła w Witosie zamiłowanie do książek na całe życie. Młodość spędził na pomaganiu ojcu w obowiązkach gospodarskich oraz pracy w okolicznych lasach. Jako obywatel Austro-Węgier (Polska do 1918 r. znajdowała się pod zaborami) Witos musiał odbyć służbę wojskową w latach 1895-1897.
W 1892 r. rozpoczął pisanie tekstów do redakcji „Przyjaciela Ludu”, radykalnej gazety propagującej postulaty ruchu ludowego. Początki kariery politycznej Witosa przypadały akurat na okres rozwoju tej formacji na ziemiach polskich. Witos sprzeciwiał się niesprawiedliwej polityce radnych swojej gminy, prowadzonej przy wsparciu księży oraz okolicznej szlachty. W 1893 r. do rady gminnej wybrano ojca Witosa, a on sam po powrocie z wojska konsekwentnie łączył obowiązki gospodarskie z działalnością społeczno-polityczną. W 1908 r. odniósł miażdżący sukces w skali lokalnej, doprowadzając do zdominowania rady przez ludowców. Przyjął funkcję wójta, którym pozostawał, mimo późniejszego premierostwa i innych posad aż do 1931 r.
Działalność polityczną na większą skalę Witos rozpoczął od dołączania do Stronnictwa Ludowego zaraz po jego powstaniu w Rzeszowie w 1895 r. (od 1903 r. partia nosiła nazwę Polskie Stronnictwo Ludowe). Szybko zdobył uznanie, a po 4 latach zyskał miejsce w radzie naczelnej stronnictwa. Zajmował się w nim pracą w powiecie tarnowskim, gdzie udało mu się osłabić przeciwników politycznych i zorganizować szereg ułatwień dla chłopów. W wyborach 1908 r. Witos bez większego problemu dostał się do sejmu galicyjskiego, co pozwoliło mu pokazać się na szerszym forum. W tamtym okresie kształtował się zarówno kierunek polityczny partii, jak i samego Witosa, który stracił wiarę w możliwość współpracy polsko-ukraińskiej we wschodniej Małopolsce. Niedługo potem rozpisano wybory do sejmu austriackiego, w których również wybrano Witosa na posła.
Stale rosło zaufanie chłopów do rzutkiego działacza. Witos nie mając zaufania do dotychczasowego lidera PSL, wsparł rozłam wśród ludowców w 1914 r. i przystąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”. Nowa partia miała rzeczywiście zajmować się interesami chłopskimi, a także dążyć do odzyskania przez Polskę niepodległości.
W latach I wojny światowej Witos został członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego, do którego przekonywał chłopów. Konsekwentnie wspierał dążenie do posiadania przez Polaków własnego państwa, protestował przeciwko oddawaniu terenów Galicji Ukraińcom i pertraktowaniu z bolszewikami przez Austriaków. 28 października 1918 r. Witos został przewodniczącym Polskiej Komisji Likwidacyjnej, która wkrótce zdobyła władzę w zachodniej części Małopolski, po czym przekazała ją Warszawie.
Następnym wyzwaniem dla formującego się państwa polskiego była walka o granice i nawałnica sowiecka ze Wschodu. Podczas kluczowego momentu wojny polsko-bolszewickiej Witos przyjął funkcję premiera w Rządzie Obrony Narodowej, co pomogło zmobilizować chłopów i zapobiec panice w społeczeństwie, oraz umożliwiło odpowiednie wykorzystanie ludności cywilnej do obrony. Witos osobiście wizytował front i wzmacniał morale obrońców ojczyzny w krytycznym momencie wojny.
W okresie międzywojennym Witos był premierem przez większość roku 1923, kiedy musiał mierzyć się z gigantycznym kryzysem gospodarczym. 10 maja 1926 r. po raz trzeci i ostatni został premierem, co trwało zaledwie kilka dni, i zakończyło się w wyniku przewrotu majowego.
Przed wyborami w 1931 r. Witosa, jako jednego z liderów opozycji aresztowano, a następnie, w procesie brzeskim, skazano na karę półtora roku więzienia i 3 lat pozbawienia praw publicznych. Polityk kary nie odbył, ponieważ podjął decyzję o emigracji do Czechosłowacji, skąd nadal wpływał na polskie życie polityczne. Po zajęciu Czechosłowacji przez wojska niemieckie powrócił do kraju, otrzymując sześciomiesięczne odroczenie wyroku.
Podczas II wojny światowej Witos nie podejmował się pełnienia funkcji publicznych, pomimo propozycji zarówno ze strony Niemców, jak i polskiego podziemia. Zmarł w Krakowie 31 października 1945 r. na skutek choroby.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na jego 150. rocznicę urodzin ustanowił rok 2024 Rokiem Wincentego Witosa.