Autorka powieści, obecnie za sprawą lektur szkolnych kojarzona prawdopodobnie z  długimi i szczegółowymi opisami nadniemeńskiej przyrody, w swoich czasach była także uznaną publicystką, autorytetem dla wielu środowisk, osobą zajmującą się trudnymi kwestiami społecznymi. Skala jej popularności uwidoczniła się najpełniej w momencie śmierci pisarki. Elizę Orzeszkową, zmarłą 18 maja 1910 r., żegnano podczas licznych nabożeństw  polskich  i żydowskich , zaś w prasie znajdującego się pod zaborem rosyjskim Królestwa Polskiego opublikowano wiele poświęconych jej tekstów wspomnieniowych oraz tworzonych przez dziesięciolecia wierszy, które wcześniej – ze względu na cenzurę – nie ukazywały się w druku.

Poświęcona powstaniu styczniowemu nowela Elizy Orzeszkowej „Gloria Victis”  uważana jest za punkt przełomowy w przejściu polskiej XIX- wiecznej kultury od dominacji idei pozytywistycznych do myśli narodowej. Jednocześnie  Eliza Orzeszkowa, wychowana w tradycjach przedrozbiorowej, wielonarodowej Rzeczpospolitej była żywo zainteresowana sytuacją mniejszości, przede wszystkim żydowskiej. Jej utwory, zwłaszcza okresowo wstrzymywany w Warszawie przez rosyjską cenzurę „Meir Ezofowicz”, (1878 r.) miały na celu wzajemne zrozumienie i zbliżenie społeczeństwa polskiego i lokalnych społeczności żydowskich.

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska urodziła się w Miłkowszczyźnie na obecnej Białorusi, w rodzinie ziemiańsko-inteligenckiej. Była dwukrotnie zamężna, z Piotrem Orzeszko (1858 r.) oraz Stanisławem Nahorskim (1894 r.). Od 1869 r., po sprzedaży rodzinnego majątku, mieszkała w Gronie i utrzymywała się z pisarstwa.

W 1904 r. została nominowana do literackiej Nagrody Nobla (stając się konkurentką Henryka Sienkiewicza), za twórczość, w której „bije serce człowieka”. Poruszała w niej problemy polskiego ziemiaństwa epoki postyczniowej, ubogiej ideowej inteligencji, ludności rusińskiej i żydowskiej.

Aby oddać hołd zmarłej pisarce, redakcja warszawskiego pisma „Izraelita” wydała pod koniec maja 1910 r. numer z poświęconymi jej wspomnieniami żydowskich działaczy społeczno-kulturalnych. Wśród nich znalazł się artykuł historyka literatury Wilhelma Feldmana (1868-1919) [link: https://dignitynews.eu/pl/w-kierunku-asymilacji-wilhelm-feldman-1868-1919], który w 1905 r. odwiedził pisarkę w Grodnie. Wspominał oburzenie, z jakim reagowali mieszkający w tym mieście Żydzi, gdy pytając ich o drogę do jej domu, wyrażał przypuszczenie, że może nie wiedzą, gdzie mieszka Eliza Orzeszkowa. Wśród lokalnej społeczności była powszechnie znana nie tylko dzięki swojej twórczości, ale także – pomocy, jaką świadczyła najbardziej potrzebującym w czasie pożaru Grodna w 1885 r.

Eliza Orzeszkowa pochowana została na cmentarzu farnym w Grodnie.