Żydowski Instytut Historyczny (ŻIH) zaprasza do zgłaszania kandydatur do Nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów za rok 2021. Nagroda przyznawana jest w uznaniu osiągnięć naukowych, artystycznych bądź edukacyjnych w dziedzinie badań lub popularyzacji dziejów żydowskiej obecności w Polsce oraz stosunków polsko-żydowskich. Termin wysyłania zgłoszeń to 10 marca.
Kandydata do nagrody – osobę bądź zespół – może zgłosić każda osoba zainteresowana. Można to zrobić drogą mailową na adres: hirszowiczowie@jhi.pl. Laureat nagrody przyznanej w dziedzinie upamiętniania otrzyma dodatkowo tytuł „Strażnika Pamięci”. Wręczenie nagrody odbędzie się w maju.
Nagrodę ufundowała w roku 2001 Maria Hirszowicz, profesor socjologii pozostająca od 1969 r. na emigracji w Wielkiej Brytanii. Wyróżnienie miało nosić imię jej zmarłego męża, Łukasza Hirszowicza.
Łukasz („Gidon”) Hirszowicz, ur. w Grodnie w 1920 r., tuż przed wojną wyjechał do Jerozolimy na studia na Uniwersytecie Hebrajskim. W 1948 r. powrócił do Polski. Pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, w Szkole Głównej Służby Zagranicznej, a od 1954 r. w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Specjalizował się w najnowszej historii Iranu i krajów arabskich. Był erudytą i poliglotą, a jego wiedza, dowcip, uczynność i charakter zjednały mu grono oddanych przyjaciół.
W 1969 r., rok po nagonce antysemickiej Marca 1968, Hirszowicz wraz z żoną opuścił Polskę. Otrzymał stypendium naukowe w St. Antony`s College w Oxfordzie, później podjął pracę badawczą w London School of Economics and Political Science. W 1972 r. został redaktorem naczelnym londyńskiego kwartalnika „Soviet Jewish Affairs” i pełnił tę funkcję przez 20 lat, tworząc z tego czasopisma (w 1991 r. przemianowanego na „East European Jewish Affairs”) cenione w świecie naukowym i politycznym źródło informacji i opinii. Zmarł w Londynie w 1993 r.
Maria Bielińska-Hirszowicz, żona Łukasza, docent socjologii na Uniwersytecie Warszawskim, w 1968 r. została usunięta z uczelni wraz z Leszkiem Kołakowskim, Bronisławem Baczko, Zygmuntem Baumanem i innymi opozycyjnymi uczonymi. W Wielkiej Brytanii została wykładowcą socjologii na Uniwersytecie w Reading. Zmarła w Paryżu w 2007 r.
Dom Hirszowiczów w Londynie był w latach 80. i 90. przystanią dla przyjeżdżających przyjaciół z Polski, związanych z demokratyczną opozycją. Z ich gościny przez wiele tygodni korzystali m.in. Jan Józef Lipski, Alina Brodzka, Jerzy Jedlicki.
Arkadiusz Słomczyński