Jedną z najbardziej udanych polskich inicjatyw społecznych drugiej połowy XIX wieku była organizacja kolonii letnich dla dzieci z najuboższych rodzina warszawskich. Inicjatorem i wieloletnim koordynatorem tej akcji był znany lekarz i działacz społeczny Stanisław Markiewicz (1839-1911). Kolonie były jego najsłynniejszym dokonaniem, a poza tym usilnie starał się o poprawienie warunków sanitarnych Warszawy. Pracował m.in. w komitecie zajmującym się przebudową kanalizacji miejskiej, działał na rzecz poszerzania terenów zielonych w mieście, poza tym zajmował się higieną szkół, zapewnieniem „szklanki mleka” dzieciom i niemowlętom oraz publikował naukowo.
Pierwsze kolonie letnie zorganizowano w 1881 r. Rok później powstał Komitet Kolonii Letnich. Wakacje te organizowano dla dzieci w wieku od 8 do 13 lat, które miały słabe zdrowie, a zarazem pochodziły z najuboższych rodzin. Wsparcie obejmowało wszystkie rodziny bez względu na wyznanie.
Wieloletnie powodzenie tej inicjatywy było możliwe dzięki szerokiemu zaangażowaniu społecznemu. Stanisława Markiewicza wspierali inni warszawscy lekarze, a prasa regularnie drukowała apele o przeznaczanie prywatnych funduszy na tego typu przedsięwzięcia. Kto zaś mógł, np. właściciele majątków, gościł u siebie na wsiach dzieci. Tu, z dala od zaduchu miejskiego mali podopieczni mogli podreperować swoje nadwątlone zdrowie.
W organizację kolonii letnich angażował się także słynny żydowski lekarz i pedagog Janusz Korczak (1878-1942), który czuwał nad zdrowiem dzieci, a także pracował jako opiekun i wychowawca. Przybliżał także opinii warszawskiej życie maleńkiej Rzeczypospolitej („Kurier Poranny” 1909), atmosferę i urok kolonii. Opowiadał o beztroskich zmartwieniach podopiecznych, państewkach powstających podczas budowy szałasów i wykorzystaniu spontanicznej aktywności dzieci w pracy wychowawczej.
Komitet Kolonii Letnich został zalegalizowany przez zaborcze władze rosyjskie w drugiej połowie lat 90. XIX wieku jako Towarzystwo Kolonii Letnich dla Ubogiej i Słabowitej Dziatwy Warszawy. Działało ono aż do 1939 r.