Strona główna » Stefan Szolc-Rogoziński – kaliszanin, badacz Kamerunu, prekursor polskiej afrykanistyki

Stefan Szolc-Rogoziński – kaliszanin, badacz Kamerunu, prekursor polskiej afrykanistyki

przez DignityNews.eu

Fascynacja Szolca-Rogozińskiego mało znanymi krajami Afryki Środkowej miała swój początek, gdy w 1880 r. w młodych latach odbył on rejs  w rosyjskiej flotylli wojskowej z Kronsztadu do Władywostoku, m.in. dookoła Afryki i z powrotem. Studiował wówczas w kronsztadzkiej szkole wojennej. Podróż morska stała się inspiracją do dalszych badań afrykańskiego regionu, szczególnie Kamerunu.

Karol urodził się w Kaliszu w polsko-niemieckiej rodzinie – ojciec – bogaty fabrykant tekstylny Ludwik Scholtz – był  Niemcem, a matka Malwina Polką. Pod wpływem matki, gdy Karol dorósł, postanowił dać wyraz swej polonizacji. Zmienił pisownię nazwiska na Szolc, dopisał do niego panieńskie nazwisko swojej matki – Rogoziński i zaczął używać imienia Stefan.  

Pierwszą wyprawę do Kamerunu, na którą wydał m.in. spadek po matce, odbył w 1882 r. Nakłonił do jej wsparcia Benedykta Tyszkiewicza i Muzeum Techniczno-Przemysłowe w Krakowie, czyniąc z niej sprawę publiczną. Na temat podróży entuzjastycznie wypowiadali się pisarze Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz. Wypłynął z Hawru pod flagą francuską na statku „Łucja Małgorzata”, ale sam statek miał polskie barwy narodowe i herb Warszawy – Syrenę.  

W 1883 r. Rogoziński wykupił od miejscowego wodza część wyspy Mandoleh w zatoce Ambas i zainstalował tam bazę wypadową dla swych kameruńskich wypraw. Wywiesił w zakupionej części polską flagę. Podczas wypraw odkrył jezioro Belombi-ba-Kotta, wiele wodospadów na rzekach Petch i Mungo. W 1884 r. zdobył zaś stożek wulkaniczny Mnogo-ma-Etinoleh, który nazwał Górą Kraszewskiego. 

Rogoziński opracował również słowniki języków plemion, m.in. Bamboko i Duala. Prace te mają dziś ogromną wartość ze względu na to, że w późniejszym okresie  nastąpiły zmiany granic etnicznych na terenach, gdzie żyły te plemiona.

Zdobywając zaufanie ludności autochtonicznej, polski podróżnik wykupił kolejne tereny na własność i w obliczu niemieckich zakusów kolonialnych na obszarze Kamerunu stworzył federację plemienną, przyjmując protektorat brytyjski. W latach 90. XIX w. przekazał swe posiadłości francuskim katolickim misjonarzom ze zgromadzenia Św. Ducha, choć sam był ewangelikiem.

Rywalizacja kolonialna między Anglią a Niemcami spowodowała, że Polak został publicznie oskarżony przez kanclerza Rzeszy Otto von Bismarcka o to, że prowadził antyniemiecką działalność. W 1895 r. Niemcy zajęli Kamerun, zacierając wszelkie ślady po polskiej wyprawie Rogozińskiego. Niestety, odkrywca zginął tragicznie rok później w Paryżu.

Może cię rówież zaintersować