Kilkaset eksponatów z różnych dziedzin życia, sztuki i kultury okresu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (PRL) można oglądać na I piętrze Muzeum Narodowego w Krakowie. Można tam zobaczyć obrazy, rzeźby, grafiki, fotografie, filmy, a także poznać architekturę za pomocą zdjęć, makiet, planów i rysunków. Wystawa przedstawia też obiekty rzemiosła artystycznego, modę, technikę oraz publikacje w postaci książek i czasopism.

– „Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL” nie jest próbą encyklopedycznej i chronologicznej prezentacji osiągnięć artystycznych danego okresu. Jest to raczej głos w dyskusji na temat kształtu i losów polskiego modernizmu, pozwalający nam lepiej zrozumieć, jakie wyzwania i ograniczenia towarzyszyły modernizacji w warunkach PRL – informuje muzeum.

Wystawa składa się z kilku części. Pierwsza – „Forma i wojna” – poświęcona jest skutkom II wojny światowej, druga – „Forma i ideologia” – ukazuje reakcje artystów na zmniejszający się z czasem nacisk władzy na akceptację oficjalnej ideologii. Trzecia odsłona – „Modernizm fantomowy” odnosi się do ciągle żywego modernistycznego postulatu uzdrowienia bezpośredniego otoczenia człowieka – nie tylko w skali makro, czyli urbanistycznej kompozycji, ale i w skali mikro, czyli przestrzeni mieszkania, jego wyposażenia oraz przedmiotów codziennego użytku

Kolejna przestrzeń – „Modernizm na licencji” – dotyczy systematycznie powiększającej się luki rozwojowej między PRL a krajami Europy Zachodniej, którą usiłowano ograniczyć za pomocą importu technologii, transferu wiedzy, materiałów i podzespołów w postaci kupowanych licencji na produkcję maszyn, urządzeń, ciągników, samochodów, autobusów, tworzyw sztucznych i wielu towarów konsumpcyjnych.

Ostatnia część – „Modernizm powszedni” – uświadamia częste ograniczanie modernizacyjnych ambicji społeczeństwa. Wielokrotnie wygrywały z nimi względy polityczne, ideologiczna ortodoksja i fakt, że podnoszenie poziomu życia obywateli nie było priorytetem peerelowskiej nomenklatury.

Arkadiusz Słomczyński