Bolesław Prus (Aleksander Głowacki) stał się jednym z najbardziej popularnych i rozpoznawalnych polskich powieściopisarzy i nowelistów. Autor „Lalki” był jednak także znakomitym felietonistą, publicystą i redaktorem pism, w których starał się promować trzeźwe i nowoczesne myślenie o skutecznym patriotyzmie wśród Polaków pozbawionych w swoim czasie niepodległego państwa.

W artkule „Co to jest patriotyzm” Prus wyjaśniał, że  skupia on poszczególne jednostki tej samej narodowości i nadaje temu zbiorowi charakter narodu, czyli całości podobnej do żywego organizmu. W stosunku do narodu patriota „ma obowiązek przykładać się do wszystkiego, co stanowi o jego pomyślności”. Zatem Polak w niewoli zaborców nie mógł wyzbywać się ziemi, ale zachowywał i starał się pomnażać swój stan posiadania. Prus zachęcał do współudziału w budowie dobrobytu, namawiał do uczciwej pracy i propagowania oświaty narodowej. Jego wskazania opierały się na pozytywistycznych ideałach współtworzenia przez jednostkę dobra ogólnego, dążenia zbiorowości do rozwoju. Tematami tych właśnie spraw, które wiązał z patriotyzmem i mechanizmami społeczeństwa, zajmował się również, pisząc swoje powieści. Na przykład w „Placówce” poruszył temat kolonizacji niemieckiej, z którą zderzali się polscy chłopi na polskiej ziemi. W „Faraonie” analizował mechanizmy działania państwa i dokonywania się w nim przeobrażeń.

Prus, mając za sobą doświadczenie udziału w powstaniu styczniowym, wyrażał swój  ambiwalentny stosunek do powstań narodowych jako drogi do niepodległości. Poznał jej nieskuteczność,  oraz był świadkiem wyniszczających konsekwencji  po ich zakończeniu, gdy zaborcy rozpoczynali fale represji za udział w powstaniach.  Walka zbrojna Polaków nie była – jak wskazywał – poprzedzona wszechstronnym przygotowaniem zbiorowego organizmu. Popieranie przez Prusa wytężonej pracy w osiąganiu trwałych i skutecznych zwycięstw narodu nie oznaczało deklaracji lojalistycznej wobec zaborców i rezygnacji ze starań o niepodległość. Zdaniem publicysty starania te musiały być poprzedzone wypracowaniem skutecznych narzędzi cywilizacyjnych.

Pisarz starał się też realizować swoje idee w praktyce i był czynnie zaangażowany w przeróżne inicjatywy społeczne, które miały na celu zwiększenie samoorganizacji Polaków. Wielość instytucji, które wspierał, inicjował i inspirował świadczy o skuteczności i sile jego patriotycznej pracy dla narodu. Dzięki powiększaniu swoich zdolności organizacyjnych, polski naród zbudował kapitał potrzebny do odbudowy niepodległości, co nastąpiło sześć lat po śmierci Prusa.