Strona główna » Moralność w teorii i praktyce: profesor Maria Ossowska (1896-1974) w trudnych latach II wojny światowej i w komunistycznej Polsce

Moralność w teorii i praktyce: profesor Maria Ossowska (1896-1974) w trudnych latach II wojny światowej i w komunistycznej Polsce

przez Dignity News
Maria Jadwiga Ossowska (z domu Niedźwiedzka) to jedna z najbardziej znanych kobiet polskiej nauki w dziedzinie szeroko rozumianych nauk humanistycznych. Zajmowała się filozofią, psychologią, socjologią i historią, zdefiniowała przedmiot nauki o moralności i dążyła do uznania jej za osobną dyscyplinę. Jej prace cieszyły się bardzo dużą popularnością, były wydawane nie tylko w Polsce, ale także w zagranicznych ośrodkach uniwersyteckich (Oslo, Sztokholm, Filadelfia, Nowy Jork, Paryż), a rozważania dotyczące uczciwości intelektualnej ożywiały akademickie dyskusje.

Ossowska urodziła się w 1896 r. w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. W 1921 r. obroniła pracę doktorską z filozofii  na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1921-1923 studiowała na Sorbonie, po powrocie związała się zawodowo z Uniwersytetem Warszawskim. Jej zainteresowania zaczęły szybko koncentrować się wokół zagadnienia moralności; uważała, że naukę o niej należy oddzielić od etyki, ponieważ ta ostatnia tylko  ocenia i zaleca.

W trakcie II wojny światowej M. Ossowska wraz z mężem Stanisławem (1897-1963), socjologiem, włączyła się w tajne nauczanie. Podobnie jak wielu innych przedstawicieli polskiego świata nauki państwo Ossowscy, jak wielu innych polskich inteligentów, pomagało swoim żydowskim kolegom i koleżankom.  Włączyli się do działań Rady Pomocy Żydom Żegota. Ich mieszkanie służyło jako tymczasowe schronienie dla ukrywających się, czekających na fałszywe dokumenty, szukających sposobności wyjazdu z Warszawy. Wśród osób, które korzystały z ich pomocy znalazł się m.in. matematyk, Edward Szpilrajn (1907-1976, od 1940 r. Marczewski), późniejszy rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.

Maria Ossowska była osobą o  lewicowych poglądach, co jednak wbrew pozorom nie zawsze ułatwiało jej egzystencję w Polsce Ludowej. Wprawdzie w 1945 r. utworzono specjalnie dla niej na Uniwersytecie Łódzkim Katedrę Nauk o Moralności (od 1948 r. pracowała ponownie w Warszawie, na U uniwersytecie Warszawskim, a następnie w Polskiej Akademii Nauk), jednak między 1952 a 1956 rokiem zakazano jej prowadzenia zajęć dydaktycznych. Była jednak nauczycielem bardzo popularnym wśród studentów, dlatego też organizowała w tym czasie wykłady i spotkania we własnym mieszkaniu. Kontestowała poczynania władzy komunistycznej, związując się z  Klubem Krzywego Koła.

Jej zainteresowanie historią moralności spowodowało zaangażowanie się w badania historyczne, w wyniku których powstały prace prowadzone w nurcie badań nad mentalnością w dawnych czasach, m.in. napisała „Ethos rycerski i jego odmiany” oraz „Moralność mieszczańska”.

Ossowska zmarła w 1974 r. w Warszawie, jest pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Może cię rówież zaintersować