Strona główna » Marek Arczyński był skarbnikiem Rady Pomocy Żydom Żegota

Marek Arczyński był skarbnikiem Rady Pomocy Żydom Żegota

przez Dignity News
W konspiracji miał trzy pseudonimy – „Janek”, „Marek” i „Łukowski”. Marek Arczyński w czasie drugiej wojny światowej znalazł się wśród założycieli Rady Pomocy Żydom Żegota, będąc jej skarbnikiem. Kierował także jej Referatem Legalizacyjnym, którego zadania polegały na wyrabianiu fałszywych dokumentów dla Żydów.

Urodził się  w 1900 r. w krakowskiej rodzinie robotniczej. Niewiele wiadomo o jego aktywności do czasu wybuchu drugiej wojny światowej. W 1921 r. uczestniczył w III powstaniu śląskim, potem pracował w kolejnictwie, a w późnych latach 30. XX w. związał się ze Stronnictwem Demokratycznym.

Podczas okupacji niemieckiej pełnił funkcję prezesa Stronnictwa Demokratycznego w byłym województwie krakowskim oraz redaktora naczelnego „Dziennika Polskiego” – konspiracyjnej gazety związanej ze Stronnictwem. Pismo ukazywało się od 1940 r. do 1945 r. W 1943 r. Arczyński odszedł z macierzystej partii, będąc zwolennikiem jej lewicowego skrzydła, które przekształciło się w nowe ugrupowanie – Stronnictwo Polskiej Demokracji.

Równolegle do działalności partyjno-konspiracyjnej prowadził działania na rzecz ratowania ludności żydowskiej.  W 1942 r. został członkiem prezydium Rady Pomocy Żydom Żegota, pełniąc funkcję jej skarbnika. W ramach swoich obowiązków, co miesiąc przedstawiał sprawozdania Komisji Rewizyjnej dotyczące sposobu wydatkowania funduszy na ukrywanych Żydów. Podlegał mu także Referat Legalizacyjny, w którym podrabiano niezbędne dla nich dokumenty – kenkarty, akty ślubu, przepustki, pozwolenia na pracę etc. Grupa ta liczyła sześć osób. Druki przygotowywano w tajnej drukarni, która znajdowała się przy ul. Nowy Świat 41, gdzie powstawały także partyjne materiały. Dla niepoznaki w pomieszczeniu tym znajdował się skład naczyń kuchennych.

W 1965 r. za swoją działalność w Żegocie Arczyński został odznaczony tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W okresie PRL wydał na jej temat książkę (wspólnie z historykiem Wiesławem Balcerakiem). Warto przypomnieć, że to dziś nieco zapomniane opracowanie zostało oparte na bogatym, wojennym archiwum Arczyńskiego.

Po wojnie skarbnik Żegoty nie odegrał znaczącej roli w życiu politycznym, ani społecznym, choć przez krótki czas był posłem do KRN i na Sejm. W drugiej połowie lat 50. został usunięty ze stronnictwa Demokratycznego za próbę otworzenia w jej łonie wewnętrznej opozycji, zwanej „grupą odnowy”.

Zmarł w Warszawie w 1979 r.

Może cię rówież zaintersować