70 lat temu, 24 lutego 1953 r. w komunistycznym Więzieniu przy Rakowieckiej w Warszawie zamordowany został gen. August Emil Fieldorf ps. „Nil”, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik walk o niepodległość Polski, zawodowy wojskowy, twórca i szef Kedywu Armii Krajowej (AK).
August Emil Fieldorf, używający z reguły drugiego imienia, urodził się w Krakowie 20 marca 1895 r. Jego ojciec Andrzej początkowo był ślusarzem, a następnie maszynistą kolejowym. Z kolei matka Agnieszka z domu Szwanda, zajmowała się wychowywaniem czwórki dzieci.
Młody Emil, pomimo wszechstronnych uzdolnień był bardzo niesforny i sprawiał problemy wychowawcze, co spowodowało zmianę gimnazjum, do którego uczęszczał. Wiele czasu spędzał na zabawach z rówieśnikami, które często kończyły się bójkami. Jako piętnastolatek zaczął pracować dorywczo początkowo jako robotnik sezonowy, z czasem dostał dobrze płatną pracę w austriackich magazynach wojskowych na terenie Krakowa.
W tym czasie ogromny wpływ na niego wywarła bliska znajomość z mieszkającym nieopodal prof. Odonem Feliksem Bujwidem, znanym bakteriologiem, ale również społecznikiem. Fieldorf, który przyjaźnił się z dziećmi naukowca, pod wpływem tej znajomości sam starał się uzupełniać swoje wykształcenie, jednocześnie uczestnicząc w spotkaniach z członkami Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. Tam również poznawał polską literaturę i historię, dzięki czemu ukształtował się jego patriotyzm.
Kluczowe dla dalszych losów przyszłego generała było wstąpienie w grudniu 1912 r. w szeregi Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego „Strzelec”, w którym ukończył kurs rekrucki oraz podoficerski. Zdobyte umiejętności wojskowe wkrótce okazały się niezwykle przydatne. Po wybuchu I wojny światowej Józef Piłsudski zarządził w Krakowie koncentrację członków tej organizacji. Stworzył z nich oddziały, stanowiące zalążek przyszłego polskiego wojska, pod zwierzchnictwem austriackim. W ich szeregach już w pierwszych dniach sierpnia 1914 r. znalazł się Fieldorf, otrzymując później przydział do I Brygady Legionów. Uczestniczył w większości walk toczonych przez oddziały, w których służył. Szczególnie zasłużył się w bitwie pod Hulewiczami w sierpniu 1916 r., za co w 1923 r. został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
W 1917 r. Emil ukończył niższy kurs oficerski. W tym samym roku, w wyniku kryzysu przysięgowego w Legionach, i następnie odmowie służby w Polskim Korpusie Posiłkowym został wcielony do armii austriackiej i trafił na front włoski. We wrześniu 1918 r. otrzymał urlop i przyjechał do rodzinnego Krakowa. Tutaj pod koniec października wziął udział w rozbrajaniu oddziałów austriackich, wstępując w szeregi tworzącego się Wojska Polskiego.
Pod koniec grudnia 1918 r. Fieldorf otrzymał awans na stopień podporucznika. Wkrótce objął dowództwo nad kompanią karabinów maszynowych w elitarnej 1. Dywizji Piechoty Legionów. Z jednostką tą wyzwalał Wilno oraz brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921, w tym w wyprawie kijowskiej w kwietniu 1920 r., bitwie warszawskiej, a później w bitwie białostockiej. Za zasługi został awansowany do stopnia kapitana oraz dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych. Wykorzystując krótki czas urlopu, w październiku 1919 r. w Wilnie wziął ślub z Janiną Kobylińską, którą poznał kilka miesięcy wcześniej w tym mieście.
Po zakończeniu działań wojennych Fieldorf swoje dalsze życie postanowił związać z wojskiem. Przez długie lata stacjonował w Wilnie, pełniąc służbę w 1 Pułku Piechoty Legionów. W 1926 r. w trakcie przewrotu majowego wszczętego przez marszałka Józefa Piłsudskiego, stanął po stronie swego dawnego dowódcy. Bratobójcze walki były dla niego osobistą tragedią.
W 1935 r. został przeniesiony do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza (KOP), obejmując dowództwo nad batalionem KOP „Troki”, a później był zastępcą dowódcy pułku KOP „Wilno”. W 1937 r. został mianowany dowódcą 51. Pułku Strzelców Kresowych, który stacjonował w Brzeżanach.
Po wybuchu II wojny światowej wraz ze swoją jednostką wziął udział w walkach z Niemcami we wrześniu 1939 r., które niestety zakończyły się rozbiciem pułku w okolicach Iłży (8-9 września 1939 r.) Z kolei po agresji Związku Sowieckiego z 17 września 1939 r. na Polskę podjął decyzję o przedarciu się do Francji, a następnie Wielkiej Brytanii. Tutaj otrzymał polecenie powrotu do okupowanej Polski, jako emisariusz naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego.
Gdy dotarł we wrześniu 1940 r. do kraju, włączył się do służby w konspiracji, działając w Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Po przemianowaniu ZWZ na Armię Krajową, został komendantem Obszaru II AK Białystok. W listopadzie 1942 r. otrzymał polecenie zorganizowania Kierownictwa Dywersji (Kedywu) Komendy Głównej AK. Okazał się znakomitym organizatorem i dowódcą. Podlegające mu oddziały dokonywały szeregu akcji skierowanych przeciwko Niemcom, z najbardziej spektakularną – zamachem na dowódcę SS i policji w Warszawie gen. Franza Kutscherę.
Jako sprawny organizator otrzymał wkrótce nowe odpowiedzialne zadanie, a mianowicie stworzenie struktury nowej organizacji „NIE” (Niepodległość) w związku z zagrożeniem okupacji sowieckiej. We wrześniu 1944 r. został awansowany do stopnia generała brygady.
Po rozwiązaniu AK w styczniu 1945 r. zainicjował działania mające na celu uruchomienie pracy konspiracyjnej przez nowe antykomunistyczne struktury. Niestety na początku marca 1945 r. został przypadkowo aresztowany przez sowiecki aparat bezpieczeństwa – NKWD pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki. Został zesłany do łagrów w głąb Związku Sowieckiego, gdzie spędził dwa lata, pracując w morderczych warunkach. Po powrocie do kraju jesienią 1947 r. odnalazł swoją żonę, która mieszkała w Łodzi. W lutym 1948 r. ujawnił komunistycznym władzom swoje prawdziwe dane osobowe.
W listopadzie 1950 r. Fieldorf został aresztowany przez funkcjonariuszy bezpieczeństwa. Przewieziono go do Warszawy, gdzie przeszedł brutalne śledztwo. Komuniści na podstawie fałszywych dowodów zarzucili mu współpracę z Niemcami w czasie okupacji oraz wydanie polecenia likwidacji przez oddziały Kedywu AK partyzantów sowieckich i działaczy komunistycznych.
W kwietniu 1952 r. Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano przez powieszenie 24 lutego 1953 r. Gen. Fieldorf był jednym z najwyższych rangą oficerów AK który został zamordowany przez komunistów w Polsce