Strona główna » Fiskalizm i ucisk ekonomiczny, czyli życie Żydów pod zaborami na ziemiach polskich w XIX wieku 

Fiskalizm i ucisk ekonomiczny, czyli życie Żydów pod zaborami na ziemiach polskich w XIX wieku 

przez DignityNews.eu
Upadek I Rzeczypospolitej oznaczał przejście społeczeństwa polskiego, w tym mniejszości narodowych, pod władzę scentralizowanych reżimów absolutystycznych, jakimi były państwa zaborcze, tj. Prusy, Austria i Rosja.

Żydzi pod zaborami znaleźli się w zupełnie nowej sytuacji prawnej – ograniczono ich kompetencje stanowe i poczyniono liczne, wcześniej nieznane ingerencje w ich życie rodzinne oraz indywidualne. Ludność żydowską zaczął także obowiązywać powszechny pobór do wojska. Zmiany te pogarszały ich sytuację, de facto oznaczały koniec licznych przywilejów nadanych im w I Rzeczypospolitej, a zamiast nich wprowadzały ucisk ekonomiczny.

We wszystkich trzech zaborach podatki zaczęły gwałtownie rosnąć. W zaborze pruskim pogłówne, znane jeszcze z czasów przedrozbiorowych, wzrosło z 3 do 10 zł. Zamieniono go na dwa podatki – rekrutowy i protekcyjny (Rekruten Und Schutzgeld) pod pretekstem wysokich kosztów regulacji „kwestii żydowskiej”. Poza nim Żydzi musieli uiszczać także inne specjalne opłaty – Geleitzoll i Tagzettel. Ten pierwszy nałożony został na osoby przekraczające granicę państwa pruskiego, a drugi obowiązywał tych Żydów, którzy udawali się do Warszawy.

Na terenie zaboru rosyjskiego eksploatacja ekonomiczna ludności żydowskiej była jeszcze większa. Już od 1794 r. obłożono ją podatkami państwowymi i miejskimi o podwójnej wysokości w stosunku do innych dawnych stanów. Ponadto zobowiązano rodziny żydowskie do uiszczania podatku rekrutowego, a także pośrednich opłat gminnych (korobka), nałożonych na żydowskie gminy wyznaniowe.

Największy drenaż finansowy wprowadzono w monarchii habsburskiej. Już w ciągu pierwszych dziesięciu lat, jakie upłynęły od upadku I Rzeczypospolitej, dawne pogłówne w Galicji wzrosło trzykrotnie, a średnia wysokość licznych innych podatków w przeliczeniu na jedną rodzinę wzrosła z 8 do 38 guldenów.

W zaborze austriackim niezwykle dotkliwymi opłatami okazały się szczególnie podatki pośrednie, tj. świeczkowy i koszerny. Spowodowały one dwukrotne podwyższenie ceny mięsa, co czyniło towar ten jeszcze bardziej niedostępnym dla Żydów niż dla rodzin chrześcijańskich. Za zapalenie zaś świeczki bez wymaganej opłaty groziła praca przymusowa lub nawet więzienie. Nad sprawami tymi czuwali szybko znienawidzeni żydowscy poborcy podatkowi.

Przejawem polityki państw zaborczych była więc pauperyzacja Żydów. Największe obciążenia fiskalne wprowadzono w zaborze austriackim i rosyjskim.

 

Może cię rówież zaintersować