Dożynki po II wojnie światowej stały się świętem organizowanym na szczeblu centralnym. Komunistyczne władze chciały za ich pomocą  wykazać swoje domniemane polityczne i gospodarcze sukcesy.  Dożynki służy także budowie  dobrych relacji między rządzącymi a społeczeństwem. Jednak pierwotnie  zwyczaje dożynkowe, kultywowane na ziemiach polskich od wieków służyły przede wszystkim zacieśnianiu więzi w lokalnych wiejskich społecznościach.

Obrzędy dożynkowe obchodzone w sposób, jaki dotrwał do czasów najnowszych, ukształtowały się w drugiej połowie XVI wieku (a wywodziły się ze zwyczajów znanych jeszcze z czasów pogańskich).  Ich sens polegał na wzajemnym podziękowaniu między dziedzicem a chłopami pracującymi w  jego włościach.

W międzywojniu dożynki zaczęły organizować lokalne instytucje, takie jak samorządy, koła rolnicze i koła Stronnictwa Ludowego. Ponadto w Spale zaczęto organizować tzw. dożynki prezydenckie, z Prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej w roli gospodarza.

Po II wojnie światowej pierwsze dożynki zorganizowane przez państwo odbyły się już w 1946 r. W całym kraju powołano komitety dożynkowe, przeprowadzano spotkania ideologiczne, a chłopów zachęcano do oddawania zboża na czas. Dożynki centralne przygotowywano z rozmachem, gromadziły setki tysięcy osób. Eksponowano postacie polskiego przywódcy  partii komunistycznej  i sowieckiego dyktatora Józefa Stalina, oraz silnie akcentowano przyjaźń z ZSRS i współpracę miasta ze wsią. Coraz mniej istotny stawał się sam fakt ukończenia żniw – wręcz był on  jedynie dodatkiem do obchodów, które komuniści wykorzystywali, by wzmocnić swoją władzę.  W związku z tym w niektórych wsiach zaczęto sabotować oficjalne dożynki i organizować własne, co spotykało się z reakcją władz. Od drugiej połowy lat 50. Rządy komunistyczne  starały się powrócić do pierwotnego charakteru święta, ale jednocześnie przyjęły zasadę organizacji dożynek corocznie w Warszawie.

Zmieniło się to w latach 70., gdy ponownie centralne dożynki odbywały się corocznie w innym mieście. Stawało się to okazją do zdobycia środków na budowę lub naprawę dróg czy remont budynków w wybranej miejscowości. Po reformie administracyjnej z 1975r. dożynki zaczęto organizować w nowych miastach wojewódzkich.