Dziś przeciętny Polak kojarzy ludność żydowską ze społecznością typowo miejską. Wizerunek drobnego handlarza i rzemieślnika pojawia się na wielu międzywojennych fotografiach. Widzimy Żydów, jak stoją na tle swoich sklepików, często w rynku małego miasteczka zwanego z jidysz szetlem. Postaci te kojarzymy także z domokrążnym i obwoźnym handlem po wsiach. W polskiej XIX-wiecznej literaturze co rusz przewijały się takie postaci, np. Szymszel z „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej, który przyjeżdżał do Serbinowa  po „szmaty, płaty, kurze łapy”.

Mniej wiemy o Żydach na stałe mieszkających na polskich wsiach. W drugiej połowie XVIII wieku, jak szacują badacze, 1/3 lub 1/4 starozakonnych, jak ich wówczas nazywano, żyła na obszarze wiejskim. Największy ich odsetek występował na Mazowszu i na Podolu – odpowiednio 40% i ponad 30 %. Inne wybijające się pod tym względem tereny to: Podlasie i Ruś. Generalnie daje się zauważyć pewna prawidłowość – im dalej na wschód, tym żydowskich osadników we wsiach było więcej. Liczba ich wzrastała też tam, gdzie ludność żyła z gospodarki typowo folwarcznej.

Rolnictwo rzadko stanowiło ich zajęcie. Oprócz handlu i rzemiosła, zajmowali się przede wszystkim dzierżawą ziemi, tj. arendą młyńską i karczemną. Dwie wspomniane jako pierwsze profesje (posesorzy i arendarze) były dochodowe. Niższy status reprezentowali karczmarze.

W wielu regionach I Rzeczypospolitej występował przymus propinacyjny. Polegał on na konieczności zaopatrywania się w trunki wyprodukowane przez konkretny dwór. Korzystanie z „cudzej” karczmy było traktowane jako jedno z poważniejszych przestępstw, za które groziła kara. Karczmarze składali nawet przysięgi mające na celu ograniczenie utraty dochodów dworów lub księży plebanów.

Ludność żydowska zamieszkała w osadach należała do kahałów (gmin żydowskich). Na Mazowszu jednym z najpotężniejszych był kahał w Węgrowie, pod którego podlegało aż 21 takich wsi. Z nich czasami wyodrębniały się przykahałki (filia wspólnoty macierzystej), np. w Ostowi Mazowieckiej, który miał pieczę nad 23 osadami wiejskimi.