W środę, 25 stycznia, w Museo Provincial de Pontevedra w Hiszpanii odbyło się oficjalne przekazanie Polsce dwóch obrazów z warsztatu Dierica Boutsa – „Mater Dolorosa” i „Ecce Homo”, które stanowiły polskie straty wojenne.
Dyptyk z warsztatu Dierica Boutsa, pochodzący z Kolekcji Czartoryskich, wróci do Zamku w Gołuchowie – oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu. Jesteśmy bardzo dumni z tego, że te obrazy wracają do właściciela, wracają do Polski – powiedział wicepremier prof. Piotr Gliński podczas briefingu w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wicepremier Gliński przypomniał, że w czasie II wojny światowej Polska utraciła ponad pół miliona dzieł sztuki i dodał, że obecnie prowadzonych jest ok. 130 procesów restytucyjnych w kilkunastu krajach na całym świecie.
Dzieła z warsztatu Dierica Boutsa zostały najprawdopodobniej skradzione w czasie Powstania Warszawskiego z Muzeum Narodowego w Warszawie. W 2019 roku pracownicy ówczesnego Wydziału Restytucji Dóbr Kultury zidentyfikowali je w kolekcji hiszpańskiego muzeum Pontevedra – poinformował prof. Piotr Gliński.
Średniowieczny dyptyk z warsztatu Dierica Boutsa trafił do zbiorów polskich za sprawą Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej w 1883 r. i stał się częścią kolekcji sztuki na zamku w Gołuchowie.
Po wybuchu II wojny światowej, jesienią 1939 r. część zbiorów gołuchowskich, w tym dyptyk, przewieziono do Warszawy i ukryto w domu przy ul. Kredytowej 12, należącym wówczas do Marii Ludwiki Czartoryskiej. W październiku 1941 r. zabytki te zostały odnalezione przez Niemców. W grudniu dyptyk wraz z pozostałymi obrazami z Gołuchowa trafił do Muzeum Narodowego w Warszawie, gdzie znajdował się co najmniej do wybuchu Powstania Warszawskiego.
Dokładna data wywozu dyptyku z Polski nie jest potwierdzona źródłowo. Wiadomo jednak, że obrazy te znajdowały się na liście administracji niemieckiej prowadzącej systematyczną grabież dzieł sztuki na terenie okupowanej Polski.
Adrian Andrzejewski