Od 11 listopada w Żydowskim Instytucie Historycznym (ŻIH) w Warszawie będzie można zwiedzać wystawę „Ramię przy ramieniu? Żydzi w polskich dążeniach niepodległościowych 1794-1918”. Instytut zaprezentuje na niej 150 oryginalnych rycin z XIX i XX wieku wypożyczonych z Biblioteki Narodowej, Muzeum Niepodległości oraz Muzeum Narodowego w Krakowie i Warszawie.

– Splot wielu czynników spowodował, że tylko nieliczni, przeważnie zasymilowani i przywiązani do polskości Żydzi chwycili za broń w polskich powstaniach. Próbujemy odpowiedzieć na pytania: jakie procesy doprowadziły do zaangażowania się Żydów w walkę o powrót Polski na mapę Europy, a jakie zniechęciły ich do patriotycznego zrywu? Opowiemy o integracji Żydów z polską większością, a także o trwających przy tradycyjnym judaizmie Żydach ortodoksyjnych i zjawisku dyskryminacji ze strony Polaków – zapowiadają organizatorzy.

Pierwsza część wystawy obejmuje okres od Sejmu Wielkiego do „nocy paskiewiczowskiej”. Ukazuje trudne relacje Polaków i Żydów u kresu epoki staropolskiej, pierwsze wspólne działania przeciw Rosji w czasie powstania kościuszkowskiego, wreszcie walkę u boku Napoleona i w powstaniu listopadowym.

Druga część obejmuje rok 1861, gdy doszło do kilku wielkich manifestacji antyrosyjskich w Warszawie, które odczytano jako pojednanie Polaków i Żydów, oraz powstanie styczniowe i jego reperkusje. Opowiadając o latach 60. XIX wieku, sięga aż po rok 1918, gdy Polska odzyskała wolność. Trzecią, najważniejszą część wystawy stanowi Pogrzeb pięciu poległych Aleksandra Lessera.

Na wystawie będzie można prześledzić udział konkretnych osób w walce zbrojnej. Jedną z takich osób jest Berek Joselewicz, który stał się symbolem zbratania polsko-żydowskiego i walki o niepodległość wspólnej Ojczyzny.

Projekt „Organizacja wystaw dotyczących bohaterstwa Żydów w dziejach Polski” dofinansowano z środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Arkadiusz Słomczyński