Hitorię polskiego pianisty pochodzenia żydowskiego, Władysława Szpilmana w 2002 r. poznał cały świat za sprawą wyreżyserowanego przez Romana Polańskiego filmu pt. „Pianista”. Opowiada on prawdziwą historię kompozytora podczas II wojny światowej.
Zanim powstał film, wojenne losy Szpilmana poznali tylko Polacy, gdy w 1946 r. na rynku wydawniczym pojawiły się jego wspomnienia. Ich pierwszy tytuł brzmiał „Śmierć miasta”. Po wznowieniu książki w 1998 r. pod zmienionym tytułem „Pianista” stała się ona światowym bestsellerem. Przetłumaczono ją na 38 języków.
Szpilman gry na fortepianie uczył się najpierw w Warszawie, a potem w Berlinie. Po tym, gdy Niemcy w wyborach demokratycznych wybrali NSDAP, atmosfera w tym kraju stawała się nieprzyjazna i wroga dla Żydów. Po 1933 r. w III Rzeszy rozpoczęły się prześladowania osób narodowości żydowskiej. To zmusiło Szpilmana do wyjazdu. Wrócił do Polski, gdzie został zatrudniony w Polskim Radiu. 23 września 1939 r. podczas ostatniej audycji „na żywo” grał utwory Chopina. W tym czasie niemieckie bomby spadły na elektrownię w Warszawie i Radio przestało nadawać. Co ciekawe, pierwsze audycja Polskiego Radio po wojnie zaczęła się właśnie od utworów granych przez Szpilmana.
W 1940 r. pianista trafił do getta w Warszawie, utworzonego przez Niemców. Mimo niesłychanie ciężki warunków, jakie tam panowały oraz głodu, Szpilman angażował się w muzyczne życie społeczności żydowskiej.
W 1942 r., podczas „wielkiej akcji likwidacyjnej” getta jego cała rodzina została wywieziona do obozu zagłady Treblinka. . Jemu samemu, dzięki pomocy żydowskiego policjanta, udało się zbiec z transportu Pianiście po „aryjskiej stronie” pomogli ukrywać się Polacy ( Czesław Lewicki, Andrzej i Janina Boguccy, Helena Lewicka, Eugenia Umińska, Witold Lutosławski, Edmund Rudnicki, Piotr Perkowski i Irena Sendlerowa). Korzystał także ze wsparcia polskiej konspiracyjnej organizacji, zajmującej się ratowaniem Żydów – Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Ukrywał się do końca lipca 1944 r.
Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie, stracił swoje dotychczasowe schronienie. Ukrywał się w ruinach, gdzie znalazł go niemiecki żołnierz, Wilm Hosenfeld. Niemiec pomagał Szpilmanowi i przynosił mu jedzenie.
W filmie Polańskiego, główną rolę tytułowego „Pianisty” zagrał Adrien Brody. Produkcja otrzymała 3 statuetki Oscara (w kategorii: reżyseria: scenariusz i rola pierwszoplanowa). Podczas Festiwalu Filmowego w Cannes film został uznany za najlepszy obraz i otrzymał Złotą Palmę.