Na nabrzeżu Pomorskim w Gdyni, obok okrętu ORP „Błyskawica”, zaprezentowano wystawę „Wielka Droga. Armia Andersa” przygotowaną w oparciu o materiały archiwalne ze zbiorów Filmoteki Narodowej. Wystawa promuje powrót na ekrany zrekonstruowanego cyfrowo filmu „Wielka Droga” z 1946 roku.

Wystawa ukazuje niezwykłą historię przemarszu Armii Andersa – 120 tys. ludzi, którzy w ciągu 1334 dni pokonali 12 500 kilometrów, wędrując przez trzy kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.

Ekspozycja podporządkowana została poszczególnym etapom Wielkiej Drogi, począwszy od historii lwowskich Polaków, przez wybuch II wojny światowej, deportacje na Syberię i organizację Polskich Sił Zbrojnych w ZSRS, po Iran, Irak, Palestynę, Egipt i Włochy.

Z żołnierzami II Korpusu szli również filmowcy. Zarejestrowane przez nich materiały dokumentalne wykorzystano w pierwszym polskim powojennym filmie fabularnym „Wielka droga” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

Film „Wielka Droga” nakręcono w 1946 roku. To pierwszy powojenny obraz, który został zrealizowany we włoskiej wytwórni Cinecitta. Koszty jego realizacji pokryła polska armia, kierowana przez generała Andersa. Film Waszyńskiego stanowi zabytek historyczny, który oprócz elementów fabuły, zawiera cenne zdjęcia dokumentalne. Wojenną drogę polskich żołnierzy Armii Andersa śledzimy przez pryzmat losów pary narzeczonych ze Lwowa, rozłączonych w wojennej zawierusze.

W filmie, obok Jadwigi Andrzejewskiej i Albina Ossowskiego, w jednej z głównych ról wystąpiła ówczesna narzeczona generała Andersa – Renata Bogdańska. Niewątpliwym atutem tego dzieła jest także udział samego generała. Powtórna premiera odrestaurowanego filmu odbędzie się we wrześniu w Gdyni podczas dwóch festiwali filmowych.

W filmie zobaczymy m.in. atak ZSRS na Polskę w 1939 roku, wywózki na Sybir, podpisanie paktu Sikorski-Majski, wyjście żołnierzy Andersa do Iranu, Palestyny i Iraku, Egiptu, walki we Włoszech oraz bitwę o Monte Cassino.

Arkadiusz Słomczyński