Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie jest jednym z najważniejszych miejsc polskiej pamięci. Jaka jest geneza tego miejsca?

Pierwszy Grób Nieznanego Żołnierza na świecie pojawił się we Francji w Paryżu w 1920 r. Upamiętniał  poległych w I wojnie światowej francuskich żołnierzy. Podobne  miejsce  powstało mniej więcej w tym samym momencie w Wielkiej Brytanii.

Polacy, którzy w 1918 r. odzyskali niepodległość, również chcieli upamiętnić swoich żołnierzy, walczących na różnych frontach I wojny światowej, bijących się o polską niepodległość i broniących jej, gdy Polskę próbowała podbić bolszewicka Rosja w 1920 r.

W tym celu został zawiązany  Komitet Uczczenia Poległych 1914-1921, a następnie powstało  stowarzyszenie Polski Żałobny Krzyż. Były to pozarządowe organizacje, które zaczęły zbierać środki na zrealizowanie pomysłu. Wkrótce jednak ideę budowy pomnika  podchwyciły polskie władze.

W 1923 r. polski prezydent Stanisław Wojciechowski utworzył Tymczasowy Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika Nieznanego Żołnierza. Na miejsce wybrano Plac Saski w Warszawie. W 1925 r. polski rząd zatwierdził jego budowę. . Autorem projektu monumentu  był rzeźbiarz Stanisław Ostrowski.  Zlokalizowano go  między arkadami nieistniejącego dziś Pałacu Saskiego. Na płycie grobu umieszczono napis: „Tu leży żołnierz polski poległy za Ojczyznę”.

Pod Pomnikiem  Nieznanego Żołnierza  w Warszawie 2 listopada 1925 r. złożono  szczątki żołnierza poległego w boju, w trakcie walk Polaków z Ukraińcami o Lwów. Wyboru szczątek dokonała Jadwiga Zarugiewiczowa – matka Konstantego Zarugiewicza, której syn   poległ  w bitwie pod Zadwórzem, gdzie Polacy walczyli z bolszewicką Rosją. Trumnę ze szczątkami żołnierza przetransportowano z cmentarza Orląt Lwowskich we Lwowie (który wtedy należał do Polski) do Warszawy. Następnie z warszawskiego Dworca Głównego ruszył kondukt do celu. Trumna wieziona była na armatniej lawecie. Po dotarciu na miejsce w uroczysty sposób złożono szczątki i została zaciągnięta honorowa warta.

W czasie II wojny światowej Pałac Saski w Warszawie, w obrębie którego znajdował się Grób Nieznanego Żołnierza, został wysadzony przez Niemców. Szczęśliwie sam grób-pomnik i arkady wokół niego ocalały.

Do dziś jest to jedno z najważniejszych miejsc polskiej pamięci i centralny punkt obchodów świąt narodowych Polaków. Od odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie minęło 97 lat. Od tego czasu przybyło poległych, walczących o polską wolność, którym oddaje się tam cześć.