Muzeum POLIN przy współpracy z firmą Saatchi & Saatchi odtworzyło głos Żydówki, która przeżyła w Warszawie II wojnę światową. Stella Fidelseid w trzygodzinnym nagraniu – wygenerowanym dzięki sztucznej inteligencji – własnym głosem opowiada o życiu w warszawskim getcie. Jej trzygodzinna relacja z getta dostępna jest na stronie muzeum.

Stefania Milenbach (Stella Fidelseid) w czasie powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943 roku była 24-letnią Żydówka. Jako jedna z nielicznych przetrwała powstanie i likwidację getta. Samotna, odcięta od świata murem, umęczona głodem, chorobami i strachem miała do wyboru poddać się lub zawalczyć o życie mimo nikłych szans na przetrwanie. W ruinach getta przebywała aż do grudnia 1943 roku, kiedy to przekroczyła mur i dostała się na tzw. aryjską stronę.

Spisanej przez nią wstrząsającej relacji możemy posłuchać dzięki sztucznej inteligencji, która odtworzyła głos autorki. Został on zrekonstruowany na bazie archiwalnych nagrań pochodzących z zasobów Visual History Archive USC Shoah Foundation, dzięki zgodzie rodziny.

— Stella Fidelseid po wojnie wyemigrowała do Brazylii. Zachowały się archiwalne nagrania wideo z jej udziałem w języku portugalskim z 1997 roku. (…) Na ich podstawie mogliśmy zacząć prace nad stworzeniem cyfrowej wersji polskiego głosu – mówi Michał Sęk, Chief Creative Officer, Saatchi & Saatchi.

Nagrania można odsłuchać na terenie dawnego getta w Warszawie, co pomaga zagłębić się w treść wspomnień. QR kody kierujące do nagrania znajdziemy na plakatach umieszczanych przez cały grudzień na dziesięciu przystankach autobusowych. W styczniu opowieści będzie można posłuchać na stronie internetowej projektu.

Stella Fidelseid jest jedną z dwunastu bohaterek i bohaterów wystawy „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim”. Wystawa przywołuje pamięć blisko 50 tysięcy cywilów ukrywających się w płonącym getcie w 1943 roku. Można ją zwiedzać do 8 stycznia 2024 r.

Arkadiusz Słomczyński