Łemkowie, ale także Bojkowie, to grupy górali ruskich, po II wojnie określanych jako ukraińskie. Obecnie mówi się o nich także jako o Karpatorusinach, którzy wspólnie z Hucułami i Rusinami Zakarpackimi mieli stanowić naród, jednak do dziś funkcjonuje co najmniej kilka teorii dotyczących ich pochodzenia.

Obecnie uważa się, że Łemkowie, jako odrębna grupa etnograficzna, narodzili się przez przemieszczanie się w XIV-XVII w. na terenie dzisiejszej Łemkowszczyzny, ludności zachodniosłowiańskiej (polskiej, północnosłowackiej) i wschodniosłowiańskiej (ruskiej) oraz tzw. wołoskiej. Każda z nich reprezentowała nieco inny typ kultury, narzucając swoje wzorce w poszczególnych okresach: polski kod niósł za sobą kulturę rolniczą, dominując na Łemkowszczyźnie do XIV, wołosko-ruski jako pasterski od XV w., a wpływy północnosłowackie (spiskie) okazały się nieprzerwanie silne do XIX w. Ostatecznie obszar, gdzie Łemkowie osiadli, to po polskiej stronie Karpaty od Wysokiego Działu w Bieszczadach, po dolinę Popradu w Beskidzie Sądeckim, oraz tzw. Ruś Szlachtowską na pograniczu Małych Pienin i Beskidu Sądeckiego, a po słowackiej – pas Beskidów.  Proces zasiedlania tego obszaru zakończył się w XVII w. Najstarszymi wsiami łemkowskimi są: Radoszyce, Surowica założone w 1361 r.

Łemkowie dzielą się na trzy podgrupy: zachodnią, środkową i wschodnią. Szczególnie wyraźnie są różnice między Łemkowszczyzną Zachodnią, którą można nazwać „polską”, a Środkową i Wschodnią.

Nazwa Łemko pochodząca od słowa łem, oznaczającego „tylko”, występowała początkowo na pograniczu łemkowsko-bojkowskim, a upowszechniła się wśród Rusinów galicyjskich dopiero w latach 30. XX w. Ewidentnie była to forma przezwiska, lecz  w dwudziestoleciu międzywojennym zaakceptowali tę nazwę sami Łemkowie. Inne określenia tej ludności to: Spiżaki, Kurtaki, Czuchońcy. Odrębne nazwy, czasem funkcjonujące jako przezwiska, miały także poszczególne podgrupy, np. Wengriny, Świcaki, Torokary czy Pupkary.

Na początku XX w. po polskiej stronie Karpat zamieszkiwało około 80 tys. Łemków. W 1939 r. ich liczbę oceniano na 100–150 tysięcy. Los Łemków po drugiej wojny światowej był podobny do Polaków z Kresów Wschodnich. Zostali oni wypędzeni ze swoich terenów, a tym samym pozbawieni swojej ojczyzny.