Koronacja Zygmunta II Augusta z 20 lutego 1530 r., była unikatowym wydarzeniem, ponieważ przeprowadzono ją za życia panującego wówczas króla Zygmunta Starego. Wydarzenie to nie miał nigdy wcześniej i nigdy potem precedensu w dziejach polskiej państwowości.
Urodzony 1 sierpnia 1520 r. w Krakowie, Zygmunt August był pierwszym potomkiem Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Jego wczesna koronacja wynikała ze strategicznych działań jego matki, Bony, mających na celu zapewnienie stabilności dynastii Jagiellonów.
Bona Sforza, świadoma ryzyka związanego z przyszłością swoich dzieci i własną w razie śmierci męża, dążyła do koronacji swojego syna jeszcze za życia jego ojca. Już w 1522 r. przekonała litewską szlachtę do uznania Zygmunta Augusta za następcę wielkiego księcia litewskiego po śmierci Zygmunta Starego, a w 1529 r. Zygmunt August został oficjalnie intronizowany na tronie litewskim. To ułatwiło późniejszą koronację w Polsce.
Warto wspomnieć, że ówczesna Polska i Litwa pozostawały w unii personalnej od 1385 r. W 1569 r. przerodziła się w unię realną – Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie zostało połączone w Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
Zdobycie zgody polskich magnatów na koronację „vivente rege” było trudne, ale ostatecznie Bona osiągnęła swój cel. 6 stycznia 1530 r. delegacja wysokich dostojników kościelnych i świeckich, pod przewodnictwem biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego, ogłosiła Zygmunta Augusta królem Polski. Ceremonia koronacyjna miała miejsce w katedrze wawelskiej, gdzie prymas Polski, arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski, koronował Zygmunta II Augusta.
Na uroczystość koronacyjną przybyło wielu znaczących gości, w tym książę pruski Albrecht z bratem Wilhelmem oraz arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski.
Dzień po koronacji, 21 lutego, Zygmunt August przyjął przysięgę od krakowskich mieszczan. Jego ojciec, Zygmunt Stary, złożył przysięgę, zapewniając o zachowaniu zasady elekcji i obiecał, że młody władca, osiągnąwszy pełnoletność, potwierdzi wszystkie przywileje i wolności szlacheckie. Jednakże atmosferę radości podczas uroczystości na krakowskim Rynku zakłócił przelot sowy, co zostało zinterpretowane jako zły omen.
Koronacja Zygmunta Augusta była wydarzeniem bezprecedensowym, które wprowadziło zmiany w politycznym układzie Rzeczypospolitej. Zasada „vivente rege” miała na celu wzmocnienie władzy królewskiej i uniknięcie niepewności wolnej elekcji.
Po śmierci Zygmunta Starego w 1548 r., Zygmunt August przejął pełnię władzy, którą sprawował aż do śmierci w 1572 r..