Anna Jagiellonka 15 grudnia 1575 r. jako druga (i ostatnia) kobieta w Polsce została królem.  Jak do tego doszło?

Anna była córką króla Polski Zygmunta Starego i królowej Bony Sforzy. Po śmierci ojca w 1548 r. na tronie Polski zasiadł jej brat Zygmunt August.

Niestety, Anna nie miała szczęścia do małżeństwa. W 1562 r. król Zygmunt August planował wydać ją za mąż za księcia Finlandii i przyszłego króla szwedzkiego, Jana Wazę. Jednak ten wolał jej młodszą siostrę, Katarzynę.

W 1565 r. pojawiła się szansa na małżeństwo z księciem duńskim Magnusem, ale Zygmunt August odrzucił tę propozycję ze względu na zbyt wygórowane żądania posagu. Anna pozostawała więc nadal niezamężna.

Sytuacja zmieniła się  po śmierci króla Zygmunta Augusta w 1572 r. Rzeczpospolita Obojga Narodów (wspólnie polsko-litewskie państwo) stanęła przed dylematem sukcesji tronu, a Anna Jagiellonka stała się jedną z najważniejszych postaci w kraju. Pierwsza wolna elekcja w 1575 r. wyłoniła Henryka Walezjusza na króla Polski, który obiecał poślubić Annę. Jednak po jego ucieczce z Polski i próbie objęcia tronu Francji, szlachta zaczęła rozważać inne opcje – w tym koronowanie na króla Polski Anny, która wykazywała się w tamtym czasie niezwykłym zmysłem politycznym.

15 grudnia 1575 r. Anna Jagiellonka została okrzyknięta królem Polski w Krakowie, a następnie wybrano Stefana Batorego, księcia siedmiogrodzkiego, który miał ją poślubić i zostać koronowany na króla. Ślub odbył się 1 maja 1576 r. na krakowskim Wawelu. Ich pożycie małżeńskie okazało się trudne i nieszczęśliwe. Anna próbowała zdobyć wpływ na politykę kraju, ale napotykała na opór męża,  który nie akceptował jej ambicji politycznych, choć ta formalnie była królem i mogła mieć taki sam udział w sprawowaniu  władzy.

Po śmierci Stefana Batorego w 1586 r. Anna miała teoretycznie prawo przejąć władzę w Polsce. Jednak była już zmęczona i schorowana, więc zdecydowała się poprzeć swojego siostrzeńca, Zygmunta Wazę, jako nowego króla Polski.

Anna Jagiellonka zmarła 9 września 1596 r. w Warszawie.