„Merkuriusz Polski Ordynaryjny”, pierwsza polska gazeta periodyczna, zadebiutowała 3 stycznia 1661 r., otwierając historię polskiej prasy. Czas jej pojawienia się nie był przypadkowy – nastąpił po  potopie szwedzkim, w okresie stabilizacji sytuacji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, czyli wspólnym polsko-litewskim państwie.

Założenie „Merkuriusza” było inicjatywą  mającą na celu przede wszystkim wsparcie politycznych aspiracji króla Jana Kazimierza Wazy, w tym idei elekcji vivente rege, czyli wyboru króla dokonywanej za życia poprzedniego władcy. Gazeta oferowała także mieszankę poważnych informacji politycznych oraz lżejszych treści, takich jak ciekawostki czy plotki.

Początki polskiej prasy sięgają XVI i XVII wieku, kiedy   druki ulotne były głównymi metodami rozpowszechniania  informacji. Zadanie redagowania „Merkuriusza”  wziął na siebie Włoch  Hieronim Pinocci,  sekretarz królewski, a druk przygotowywał  Jan Aleksander Gorczyna – pioniera  polskiego drukarstwa. . Nakład pisma wahał się od 100 do 250 egzemplarzy, a treści czytano także poza granicami Polski.

„Merkuriusz Polski Ordynaryjny” był nie tylko świadkiem, ale i uczestnikiem kluczowych zmian w kraju. Jego istnienie, choć krótkie (ostatni numer ukazał się 22 lipca 1661 r.), stanowiło fundament dla rozwoju polskiego czasopiśmiennictwa. Zawierał informacje o życiu dworu, aktualnych wydarzeniach politycznych i sytuacji na polach bitew. Był też pierwszą gazetą na świecie, która miała na celu przekonanie opinii publicznej do konkretnego programu politycznego.

Nazwa „Merkuriusz” nawiązywała do rzymskiego boga Merkurego, patrona kupców i kurierów, co podkreślało rolę gazety jako medium informacyjnego.

Tytuł ten pojawił się ponownie na łamach polskiej prasy w latach 1933-1939, jako tygodnik polityczny.