Dokładnie 156 lat temu, 5 grudnia 1867 roku w majątku Zułów na Litwie, urodził się Józef Piłsudski. Zesłaniec, socjalista, marszałek, a przede wszystkim współtwórca niepodległego bytu państwa polskiego. Człowiek, który zjednoczył i kształtował naród polski w okresie międzywojennym.

Piłsudski od najmłodszych lat był wychowywany w etosie powstania styczniowego z 1863 roku, podczas którego jego ojciec Józef Wincenty pełnił funkcję komisarza Rządu Narodowego na powiat rosieński. Oprócz patriotycznego wychowania otrzymał gruntowne wykształcenie. Jego matka Maria, szlachcianka z rodu Bilewiczów, zapewniała swoim dzieciom domową edukację, sprowadzając prywatnych nauczycieli.

W 1877 roku Piłsudski rozpoczął naukę w I Gimnazjum wileńskim. Przeciwstawiając się procesowi rusyfikacji, współtworzył koło samokształceniowe „Spójnia”, podejmując próby sprowadzania polskich książek z Warszawy. Po zdaniu matury został przyjęty na studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Charkowskim.

W związku z kontaktami z rosyjską, rewolucyjną organizacją „Wola Ludu”, już w marcu 1887 roku został aresztowany przez carską policję i pod zarzutem udziału w spisku na życie cara Aleksandra III Romanowa został skazany na pięcioletnie zesłanie na Syberię. W lipcu 1892 roku Piłsudski powrócił do Wilna i związał się z ruchem socjalistycznym, początkowo jako korespondent konspiracyjnego czasopisma „Przedświt”, a następnie współtworzył Polską Partię Socjalistyczną, prowadząc już w Łodzi tajną drukarnię „Robotnika”.

W lutym 1900 roku został ponownie aresztowany za działalność konspiracyjną i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Na skutek tego, że zaczął tam symulować chorobę psychiczną, przetransportowano go do szpitala dla obłąkanych im. św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu, skąd zbiegł przy pomocy partyjnych towarzyszy.

W okresie rewolucji z 1905 r. która wybuchła na terytorium Cesarstwa Rosyjskiego, współtworzył Organizację Bojową PPS. Jej członkowie przez kilka lat stawiali zbrojny opór zarówno wojsku, jak i namiestnikom carskim, dokonując licznych akcji likwidacyjnych oraz dywersyjno-sabotażowych. Piłsudski osobiście wziął udział w napadzie na rosyjski pociąg pocztowy pod Bezdanami, zdobywając fundusze na utworzenie konspiracyjnego Związku Walki Czynnej, co umożliwiało dalszą walkę narodowo-wyzwoleńczą.

Po wybuchu I wojny światowej współtworzył Legiony Polskie walczące u boku Austro-Węgier. W wyniku tzw. kryzysu przysięgowego, podczas którego osobiście zalecał żołnierzom polskim nieskładanie przysięgi na wierność Niemcom, został aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu.

W wyniku wybuchu rewolucji bolszewickiej w Rosji oraz zwycięstw państw Ententy, Piłsudski już 10 listopada 1918 roku powrócił do niepodległej Polski, przejmując władzę w kraju, zarówno od przedstawicieli Rady Regencyjnej, jak i Ignacego Daszyńskiego – premiera  lubelskiego Tymczasowego Rządu Ludowego Rzeczpospolitej Polskiej.

W latach 1918-1922 pełnił funkcję Naczelnika Państwa, a od 19 marca 1920 roku Marszałka Polski. W pierwszym okresie sprawowania władzy przekazano mu zwierzchnictwo nad Wojskiem Polskim oraz powierzono misję zorganizowania rządu ogólnopaństwowego. Desygnował wówczas na premiera socjalistę Jędrzeja Moraczewskiego, którego gabinet przyjął wiele nowatorskich ustaw o charakterze demokratycznym, m.in. powszechne prawo wyborcze (obejmujące również kobiety), ośmiogodzinny dzień pracy, gwarancję legalności związków zawodowych oraz wprowadził inspekcję pracy i ubezpieczania chorobowe.

Mimo licznych trudności związanych z konsolidacją zrujnowanego i podzielonego zaborami kraju, Polska pod rządami Piłsudskiego oparła się nawale bolszewickiej z 1920 roku. Wygrana wojna, paradoksalnie ukazała błędne założenia koncepcji Piłsudskiego o federacyjnym państwie, opartym o dawne, zróżnicowane etnicznie ziemie Rzeczpospolitej, na korzyść wizji państwa narodowego. Te ostatnią propagował jego największy adwersarz, Roman Dmowski.

W 1922 roku Piłsudski wycofał się z działalności politycznej, poświęcając swój czas sprawom wojskowym. W lipcu 1923 roku ustąpił z funkcji przewodniczącego Biura Ścisłej Rady Wojennej i poświecił się pisarstwu, przebywając najczęściej w swoim dworku w Sulejówku pod Warszawą.

W związku z pogarszająca się sytuacja polityczno-społeczną w kraju oraz niestabilnością kolejnych rządów, doprowadził 12 maja 1926 roku do zamachu stanu (tzw. przewrót majowy), siłą zmuszając do dymisji rząd Wincentego Witosa. Od tego momentu władzę w kraju sprawowały osoby związane z Piłsudskim, tworząc system autorytarny oparty na wojsku.

Sam Piłsudski dwukrotnie pełnił funkcję premiera. Pierwszy raz w latach 1926-1928, a drugi po 1930 roku, kiedy na jego wniosek prezydent Ignacy Mościcki rozwiązał Sejm, umożliwiając przeprowadzenie tzw. procesu brzeskiego, w którym skazano polityków niepopierających działań Marszałka.

W tym okresie Piłsudski był już mocno schorowany. Pięć lat później, 11 maja 1935 roku doznał krwotoku żołądkowego. Zmarł następnego dnia w Belwederze, dokładnie w 9. rocznicę wprowadzenia zamachu majowego. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną. Pochowano go z najwyższymi honorami w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu w Krakowie, natomiast  jego serce złożono w gronie matki na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.

Pomimo licznych kontrowersji, jakie wzbudzała działalność polityczna Piłsudskiego,  był on niekwestionowanym przywódcą niepodległej Polski, któremu udało się skonsolidować naród polski po 123 latach zaborów.