W Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN do 18 grudnia 2023 r. można zobaczyć wystawę wycinanek i kolaży „Płonące” autorstwa Moniki Krajewskiej. Towarzyszy ona wystawie „Wokół nas morze ognia”. W swoich pracach autorka poddaje refleksji los żydowskich przedmiotów religijnych, które ginęły, były grabione bądź celowo niszczone podczas wojen i szeregu katastrof spotykających Żydów – czytamy w informacji Muzeum POLIN.

Na cykl „Płonące” składa się 31 prac, w których artystka nawiązuje do obiektów związanych z kultem synagogalnym i przenosi je na tradycyjną żydowską technikę papierowej wycinanki, pieczołowicie odtwarzając symbolikę i ornamentykę sztuki żydowskiej z Europy Środkowo-Wschodniej: stylizowaną roślinną dekorację, symboliczne przedstawienia zwierząt, repertuar tradycyjnych świętych symboli judaizmu (menora, Tora i Tablice Przykazań, Świątynia) oraz kaligrafowane cytaty z tekstów religijnych i modlitw.

Jak podkreśla Muzeum POLIN, aby wprowadzić refleksję nad stratą i zniszczeniem, artystka swoją mozolną pracę poddaje destrukcji: rozrywa po wycięciu fragmenty prac, przypala końce kartek. Jako tła dla wycinanek stosuje barwiony papier, w który wprowadza motyw ognia, popiołów i zgliszczy. W przedstawienia włącza cytaty z tekstów religijnych lub klasyki nowoczesnej literatury żydowskiej, w których pojawiają się odniesienia do płomieni i zniszczenia, jak również do nadziei na ocalenie.

Cykl „Płonące” stał się moim requiem dla przedmiotów ceremonialnych unicestwionych wraz ze społecznościami, które je tworzyły, otaczały pieczą i miały nadzieję przekazać w ręce następnych pokoleń – mówi Monika Krajewska. Chciałam uczcić dawnych mistrzów wycinanki, którzy niestrudzenie zamieniali białą kartkę papieru w rajski ogród pełen fantastycznych zwierząt – dodaje artystka.

Adrian Andrzejewski