Polskie straty wojenne – grafika „Dama z wachlarzem” z kolekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie oraz litografia „Królewska Huta” Ernsta Wilhelma Knippela ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach odzyskane dzięki działaniom restytucyjnym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKDiN) wracają do macierzystych zbiorów.

– W wyniku działań wojennych, planowej grabieży prowadzonej przez okupantów, a także szabru i kradzieży z polskich kolekcji publicznych, prywatnych i kościelnych zaginęło ponad pół miliona cennych dzieł sztuki. Działania restytucyjne MKiDN w ostatnich latach doprowadziły do odnalezienia i odzyskania prawie 700 pojedynczych obiektów – mówił szef resortu Piotr Gliński podczas uroczystości przekazania obiektów.

Grafika „Dama z wachlarzem” pochodzi najprawdopodobniej z XIX wieku. Jest oleodrukiem z ręcznie podmalowanymi elementami, wykonanym na papierze, a następnie naklejonym na płótno. Grafika, została prawdopodobnie wywieziona z Wilanowa jesienią 1944 r. w czasie akcji prowadzonej przez niemieckiego komisarza Alfreda Schellenberga.

W maju 2023 r. chęć zwrotu dzieła sztuki, na którego odwrocie zachowały się wilanowskie oznaczenia zgłosiło niemieckie małżeństwo. Dotychczasowi posiadacze zdecydowali o bezwarunkowym zwrocie „Damy z wachlarzem” do Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

Litografia „Królewska Huta”, datowana na lata 1840-1850, jest dziełem Ernsta Wilhelma Knippela (1811-1900) – niemieckiego rysownika, grafika i wydawcy, który stworzył cykl około 80 litografii przedstawiających górnośląskie pejzaże. „Królewska Huta” jest jedną z litografii z tego cyklu.

W lutym 2023 r. litografia została wystawiona na sprzedaż w domu aukcyjnym Mehlis w Saksonii w Niemczech. Dotychczasowy posiadacz obiektu – po zapoznaniu się z materiałami przekazanymi przez MKiDN. dowodzącymi pochodzenia dzieła z przedwojennych zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach – podjął decyzję o dobrowolnym zwrocie dzieła.

Arkadsiusz Słomczyński