Od 30 września 2023 r. w Bibliotece Narodowej w Warszawie będzie można zobaczyć wystawę „Brückner. Średniowiecze odzyskane”, w której skład wejdzie osiem niezwykłych rękopisów średniowiecznych. Wśród nich znajdzie się także jeden z najcenniejszych zabytków języka polskiego – „Kazania świętokrzyskie”.
Wystawa „Brückner. Średniowiecze odzyskane” ukazuje sylwetkę i odkrycia Aleksandra Brücknera, jednego z najwybitniejszych slawistów i historyków polskiej kultury, wieloletniego profesora Uniwersytetu Berlińskiego. Prezentowane w Bibliotece Narodowej rękopisy to część znalezisk Brücknera z czasów jego poszukiwań w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu. Profesor przebywał tam w latach 1889–1890, badając polskie zbiory skradzione przez Rosjan w czasie zaborów – czytamy w informacji o wystawie.
Efektem pracy Brücknera były przełomowe odkrycia, m.in. zaskakujące odnalezienie pergaminowych pasków z rękopisem „Kazań świętokrzyskich”, będących najstarszym tekstem ciągłym w języku polskim.
„Kazania świętokrzyskie” pochodzą prawdopodobnie z końca XIII lub z XIV wieku i są uznawane za najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim. Aleksander Brückner odnalazł je w oprawie kodeksu, zawierającego Dzieje Apostolskie i Apokalipsę. Ich nazwa została utworzona przez badacza od prawdopodobnego miejsca ich pochodzenia (księga, w której się przechowały, była wcześniej własnością biblioteki klasztoru Benedyktynów na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich).
Wystawa prezentuje także średniowieczne pieśni religijne i świeckie, najstarsze polskie żarty, a nawet piętnastowieczne zaklęcia.
Ekspozycja jest jedyną okazją, by zobaczyć najcenniejsze zabytki średniowiecznej polszczyzny, na co dzień przechowywane w skarbcu Biblioteki Narodowej. Wystawa pozwala także zapoznać się postacią jednego z największych polskich humanistów, którego dorobek do dziś budzi podziw i naukowe dyskusje.
Wydarzenie towarzyszy przeniesieniu prochów Aleksandra i Emmy Brücknerów z likwidowanego cmentarza Tempelhofer Parkfriedhof w Berlinie do Krakowa.
Adrian Andrzejewski