Dzieła sztuki, które zniknęły z kolekcji warszawskich w wyniku II wojny światowej i zostały odzyskane w ostatnich latach dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, można zobaczyć na muralu przy wejściu do Metra Centrum w Warszawie.

Mural prezentuje dzieła sztuki i obiekty muzealne przedstawione w nowoczesnej i atrakcyjnej formie. Towarzyszy mu aplikacja, dzięki której po zeskanowaniu kodów QR z muralu, można zobaczyć w rozszerzonej rzeczywistości kolejne dzieła sztuki, a postaci i przedmioty z malowidła ożywają. Mural można oglądać do 4 grudnia 2022 r.

W ostatnich latach, dzięki działaniom restytucyjnym prowadzonym przez resort kultury, do polskich kolekcji powróciło ponad 600 pojedynczych obiektów muzealnych. Obecnie w 15 krajach na świecie toczy się 130 spraw restytucyjnych, w wyniku których prawdopodobnie niebawem do Polski wrócą kolejne utracone dzieła.

Wśród obiektów odzyskanych, które można zobaczyć na muralu i w towarzyszącej mu aplikacji znajduje się m.in.: kolekcja okazów zoologicznych i książek przyrodniczych z przedwojennej kolekcji Państwowego Muzeum Zoologicznego w Warszawie, odzyskana w 2022 r., pastel Teodora Axentowicza „Dama w pawich piórach” odzyskany w 2021 r., obraz Marcina Zaleskiego „Wnętrze katedry w Mediolanie” odzyskany w 2019 r., obraz Melchiora Geldorpa „Portret damy” odzyskany w 2018 r. czy obraz Aleksandra Gierymskiego „Żydówka z pomarańczami” odzyskany w 2011 r.

Odnalezione obiekty to jednak wciąż ułamek tego, co Polska utraciła w wyniku II wojny światowej i grabieży polskich kolekcji publicznych, prywatnych i kościelnych przez niemieckich i sowieckich okupantów. Baza strat wojennych prowadzona w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego zawiera ok. 66 tysięcy rekordów, Polska zaś utraciła – według szacunków powojennych – ponad 516 tysięcy dzieł sztuki.

Adrian Andrzejewski