Na Zamku Królewskim na Wawelu, można już oglądać najnowszą odsłoną jednej z głównych stałych ekspozycji prezentującej najcenniejsze polskie pamiątki historyczne. Najważniejszy w Polsce zbiór pamiątek narodowych i kosztowności jest prezentowany na nowocześnie zaaranżowanej ekspozycji, odpowiadającej oczekiwaniom współczesnego odbiorcy.

Nowy Skarbiec Koronny ma trzykrotnie więcej sal wystawowych niż poprzednio, dzięki czemu mieści większą liczbę zabytków, z których część nie była w nim dotąd pokazywana.  Ekspozycja nawiązuje do znajdujących się na Wawelu co najmniej od XV w. dwóch historycznych instytucji: Skarbca oraz Archiwum Koronnego – powołanych do przechowywania widomych znaków suwerenności Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Wawelska ekspozycja muzealna, po raz pierwszy otwarta w 1930 r., a potem systematycznie wzbogacana, ideowo nawiązuje do staropolskiego Skarbca. To miejsce eksponowania najbardziej reprezentacyjnego w naszym kraju zbioru kosztowności: kilkuset bardzo cennych dzieł sztuki skupionych wokół Szczerbca – najważniejszej polskiej pamiątki historycznej.

Podstawą ekspozycji są ocalałe po pruskiej grabieży pojedyncze zabytki, precjoza z królewskich i książęcych skarbców, pamiątki po monarchach, magnackich rodzinach i słynnych dowódcach, a także paradne militaria świadczące o chwale oręża polskiego, dary dyplomatyczne, trofea z odsieczy wiedeńskiej oraz pokaźny zbiór klejnotów i naczyń ze srebra i złota.

Pierwszy pokaz insygniów odbył się dopiero w 1792 r. Trzy lata później, po trzecim rozbiorze Polski, zawartość Skarbca, w tym niemal wszystkie przechowywane w nim insygnia i klejnoty koronne, została zrabowana przez Prusaków, a następnie prawie w całości zniszczona. Grabież przetrwały jedynie pojedyncze pamiątki. Staropolski Skarbiec Koronny na Wawelu przestał wówczas istnieć.

Arkadiusz Słomczyński