W grudniu 2001 r. Amerykanie ruszyli ze swą misją (ISAF) do Afganistanu. Chińczycy natomiast, za zgodą USA i Zachodu, zostali przyjęci do Światowej Organizacji Handlu (WTO). W pierwszej dekadzie tego stulecia okazało się, że Ameryka popadła w „przesyt imperialny”, jak to ujął Paul Kennedy, historyk z Uniwersytetu Yale. Za dużo wydawała u siebie na rozpasaną konsumpcję, jak też wdała się w kosztowną „wojnę z terroryzmem”.
Chińczycy natomiast w tym samym czasie rośli jak na drożdżach, po 10 proc. i więcej w skali roku. Kiedy stało się jasne, że Państwo środka wyrosło na drugą gospodarkę świata wreszcie „obudziły się” Stany Zjednoczone, a administracja Baracka Obamy po 2010 r. wystąpiła z koncepcją pivotu, czyli zwrócenia większej uwagi, a nawet skoncentrowania się na Chinach i regionie.
Szukając właściwych ram współpracy Amerykanie wymyślili i podłączyli się do inicjatywy Nowej Zelandii zwanej Transpacyficznym Parnterstwem (Trans-Pacific Partnership – TPP). Do czasu wejścia do niej USA umowa ta obejmowała tylko współpracę czterech państw – Nowej Zelandii, Brunei, Chile i Singapuru. Kiedy natomiast dołączyli do niej Amerykanie, liczba partnerów natychmiast zwiększyła się do 12, włączając do niej m.in. Australię, Japonię, Kanadę czy Meksyk.
Sytuacja, w ramach której w regionie Azji i Pacyfiku narodziły się dwie wielkie, wielostronne umowy handlowe, jedna pod dominacją Japonii, a druga Chin, sprawiła, że gdy do władzy w USA doszła administracja Joe Bidena, to musiała stawić jej czoła.
Prezydent Biden w stolicy Japonii wziął udział w drugim szczycie świeżo powołanego sojuszu o charakterze bezpieczeństwa i wojskowym, zwanym QUAD, a obejmującym USA, Japonię, Australię i Indie. Uczestniczył też w ceremonii podpisania nowej ramowej umowy gospodarczej nazwanej Indo-Pacyfik Economic Framework – IPEF.
W ten sposób formuła Indo-Pacyfiku nabrała konkretnych treści. Obok powołania w 2021 r. dwóch sojuszy wojskowych, poza QUAD powstał jeszcze AUKUS, obejmujący współpracę USA, Wielkiej Brytanii i Australii.
To pokazuje jasno, gdy zostaliśmy dosłownie przykryci tym, co się dzieje w Ukrainie, że główny obszar tej nowej wielkomocarstwowej rywalizacji stanowi region Azji i Pacyfiku. I dlatego warto, również u nas, przyglądać mu się uważniej niż dotychczas.
Bogdan Góralczyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, politolog, dyplomata, znawca Azji. zlec