Na cmentarzu przy ulicy Okopowej w Warszawie stanął ażurowy monument z zawieszonymi w powietrzu kamieniami. Żydowska gmina wyznaniowa poinformowała o zakończeniu prac związanych z upamiętnieniem Żydów zmarłych lub zamordowanych przez Niemców na ulicach getta warszawskiego i pochowanych w jednym z największych grobów masowych w Europie.
W informacji prasowej gmina przypomniała, że w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej pochówki Żydów zmarłych w stolicy odbywały się w indywidualnych grobach, zgodnie z tradycją i prawem żydowskim. Później, gdy w getcie warszawskim umierały dziesiątki i setki ludzi dziennie, zaczęto ich grzebać w masowym grobie na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej. Historycy szacują, że w dwóch dołach pochowano tam od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy bezimiennych ofiar.
Latem ubiegłego roku zarząd gminy oraz Fundacja Dziedzictwa Kulturowego podjęli decyzję o upamiętnieniu ofiar w granicach masowego grobu, wyznaczonych w 2021 roku przez dr. Sebastiana Różyckiego z Zakładu Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Politechniki Warszawskiej. Projekt pomnika przygotował zespół architektów z firmy Archiworks: Karol Dzik, Maciej Szpalerski i Krzysztof Matuszewski.
Pomiędzy dwoma wykopami stanął ażurowy monument z zawieszonymi w powietrzu kamieniami, układający się w kształt złamanej kolumny, która ma symbolizować przerwane życie. Poniżej znajduje się powstała w latach 60. płyta z inskrypcją – czytamy w informacji TVN Warszawa.
Granice grobów zostały oznaczone ścianami z kortenu, pomiędzy którymi ułożono głazy i kamienie symbolizujące tysiące Żydów zamordowanych przez Niemców w getcie warszawskim. Jak zaznaczyli przedstawiciele gminy, upamiętnienie nie narusza ukształtowania zabytkowego cmentarza i stanowi tło dla historycznych nagrobków, a rozmiarem ma uświadamiać ogrom masowego grobu.
Koszt działań związanych ze stworzeniem upamiętnienia to 1,3 miliona złotych. Wszystkie prace zostały sfinansowane dzięki środkom Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Groby i cmentarze wojenne w kraju”, a także Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.
Arkadiusz Słomczyński