Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu w Białymstoku i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ustalili, że śmiertelność epidemii dżumy, która nękała Europę, Azję Zachodnią i Afrykę Północną w latach 1347–1352 jest niższa niż sądzono.

Czarna śmierć, która nękała Europę, Azję Zachodnią i Afrykę Północną w latach 1347–1352, jest uznawana za najstraszniejszą pandemię w historii. Była to pierwsza fala tzw. drugiej pandemii dżumy. Historycy szacowali do tej pory, że podczas jej trwania zmarło do 50 proc. ludności Europy. Na tej podstawie przypisywali czarnej śmierci wpływ na przekształcenie struktur religijnych i politycznych, a nawet przyspieszenie poważnych przemian kulturowych i gospodarczych, takich jak nadejście renesansu czy powstanie kapitalizmu – czytamy w serwisie Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie Nature Ecology and Evolution dowodzą, że śmiertelność spowodowana dżumą w Europie w połowie XIV w. nie była tak powszechna i tak duża, jak do tej pory sądzono. Publikacja jest efektem współpracy międzynarodowego zespołu badaczy z grupy Palaeo-Science and History w Instytucie Maxa Plancka w Jenie oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu w Białymstoku.

Naukowcy przeanalizowali próbki pyłków pobranych z 261 jezior i mokradeł znajdujących się na terenie 19 współczesnych krajów europejskich. Celem badań było ustalenie, jak zmieniły się krajobrazy i aktywność rolnicza między 1250 a 1450 rokiem, czyli na przestrzeni mniej więcej 100 lat przed i 100 lat po pandemii. Badania wskazują, że niektóre obszary doświadczały zniszczeń na niespotykaną skalę, inne zaś przechodziły ją znacznie łagodniej. 

Gwałtowny spadek produkcji rolnej w Skandynawii, Francji, południowo-zachodnich Niemczech, Grecji i środkowych Włoszech potwierdza wysoką śmiertelność, o której świadczą średniowieczne źródła historyczne i archeologiczne. Tymczasem wiele regionów, w tym większość Europy Środkowej i Wschodniej oraz części Europy Zachodniej – Irlandia i Półwysep Iberyjski – wykazują dowody na ciągłość lub nieprzerwany wzrost gospodarki rolnej.

Arkadiusz Słomczyński