Po przeprowadzeniu konsultacji i głębokim zastanowieniu, prezydent Andrzej Duda podjął już ostateczną decyzję o powierzeniu misji tworzenia rządu w tzw. pierwszym kroku – poinformował w mediach społecznościowych szef gabinetu prezydenta Marcin Mastalerek. Dodał, że wieczorem prezydent wygłosi orędzie.

Pod koniec października w Pałacu Prezydenckim odbyły się spotkania konsultacyjne. Prezydent podkreślił po nich, że są dwie grupy polityczne, które twierdzą, że mają większość parlamentarną i mają kandydata na premiera. Kandydatem Zjednoczonej Prawicy na premiera jest Mateusz Morawiecki, a kandydatem Koalicji Obywatelskiej (KO), Trzeciej Drogi i Lewicy – Donald Tusk.

W wyborach do Sejmu, które odbyły się 15 października, PiS zdobyło 194 mandaty, KO – 157, Trzecia Droga – 65, Nowa Lewica – 26, a Konfederacja – 18.

Prezydent Duda poinformował, że terminem, który wstępnie zaplanował na pierwsze posiedzenie Sejmu X kadencji, będzie poniedziałek, 13 listopada. W myśl art. 154 Konstytucji, to prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów. Jest to zazwyczaj osoba wskazana przez większość parlamentarną. Premier przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (tzw. expose) z wnioskiem o wotum zaufania.

W przypadku niepowołania Rady Ministrów lub nieudzielenia jej wotum zaufania w wyżej opisanym trybie, Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów spośród kandydatów zgłoszonych przez posłów.

Gdyby w powyższej procedurze nie doszło do powołania Rady Ministrów, na mocy art. 155 Konstytucji, prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków rządu oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania.

W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania także i w tym trybie, prezydent skraca kadencję Sejmu (co pociąga za sobą automatyczne skrócenie kadencji Senatu) i zarządza przedterminowe wybory.

Arkadiusz Słomczyński