Międzyuczelniany zespół z udziałem naukowców Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prowadzi pionierskie badania nad niesporczakami – mikroskopijnymi bezkręgowcami uznawanymi za najbardziej odporne zwierzęta na Ziemi. Wyniki badań opublikowano w periodyku „Scientific Reports” z grupy Nature.

Bezkręgowce, mierzące zaledwie od 0.01 do 1.2 mm zasiedlają ekosystemy na wszystkich kontynentach. Posiadają niezwykłą zdolność do kryptobiozy, która umożliwia im przejście w stan anabiozy, czyli stan życia utajonego. Dochodzi do tego w sytuacji, gdy warunki, w których występują, stają się niekorzystne. Dzięki temu mogą przetrwać w ekstremalnych warunkach: w temperaturze od zera absolutnego do ponad 150°C; w wysokich dawkach promieniowania UV i jonizującego; w bardzo niskim i bardzo wysokim ciśnieniu atmosferycznym, a także w stanie wysuszenia.

Niesporczaki mogą nawet przetrwać działanie próżni kosmicznej. Tym samym stały się również obiektem modelowym w badaniach astrobiologicznych. Jednak do tej pory, mimo szeroko zakrojonych badań, mechanizmy kryptobiozy na podłożu molekularnym i fizjologicznym są słabo poznane.

Jednym z rodzajów kryptobiozy jest anhydrobioza, czyli stan wysuszenia, w którym niesporczaki potrafią przetrwać nawet kilkanaście lat. Nie wiadomo, co sprawia, że te mikroskopijne organizmy wydają się być prawie niezniszczalne. Być może te niesamowite zdolności zawdzięczają mikrobiomowi zasiedlającemu ich organizm.

Żeby odpowiedzieć na to pytanie, zostanie przeprowadzonych kilka eksperymentów, a jednym z nich jest analiza mikrobiomu związanego z różnymi gatunkami niesporczaków na różnych etapach ich rozwoju, począwszy od jaja, poprzez osobniki dorosłe przed i po anhydrobiozie, a także osobniki w stadium anhydrobiozy. W trakcie badań zostaną zidentyfikowane bakterie specyficzne dla danego gatunku niesporczaka w konkretnym stadium rozwojowym oraz bakterie, które mogą odpowiadać za zdolność niesporczaków do anhydrobiozy.

Arkadiusz Słomczyński