„Miasto ruin – miasto nadziei. Gdańsk zniszczony – Gdańsk odrodzony” – to tytuł wystawy Instytutu Pamięci Narodowej (IPN), która została otwarta w środę w Gdańsku. Zaprezentowano fotografie zniszczonego miasta po wojnie i obrazy w technice 3D przedstawiające odbudowane budynki.

Wystawę przygotowano na zlecenie gdańskiego IPN. Została otwarta 27 marca – data nieprzypadkowa, bowiem mija właśnie 79 lat od zdobycia Gdańska przez Armię Czerwoną. Miasto broniło się, siły niemieckie na rozkaz Hitlera urządziły tutaj “twierdzę”. Część zabudowań uległa zniszczeniu w trakcie ciężkich walk, reszta – została spalona przez zdobywców już po przejęciu miasta. 

Dla Sowietów było to niemieckie Danzig, na którym należało wziąć odwet za wszystkie wojenne krzywdy. Kto by w takich okolicznościach dbał o to, że miasto przez 350 lat rosło jako część Polski? Na przełomie marca i kwietnia 1945 roku w perzynę obrócone zostały najcenniejsze dzielnice i kwartały dawnego Gdańska: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Główne Miasto, Wyspa Spichrzów, Długie Ogrody.

Zrujnowany obszar był większy, niż morze ruin w Warszawie. Większego wysiłku wymagała też odbudowa. Zniszczenia historycznego centrum Gdańska szacowano na blisko 90 procent.

Ścierały się dwie koncepcje: budowa zupełnie nowego miasta, w stylu sowieckim i odbudowa w historycznym kształcie. Ostatecznie w 1947 roku komunistyczne władze zdecydowały się na drugi scenariusz, by podkreślić odwieczną polskość Gdańska. W większości zachowano dawną siatkę ulic. Kamienice nie tyle odbudowano, co postawiono na ich miejscu XX-wieczne wariacje na temat dawnej architektury. 

W możliwie najwierniejszym kształcie odtworzono główne zabytki miasta. I właśnie one są tematem wystawy.

W technice 3D można zobaczyć m.in. Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Wielką Zbrojownię , Zieloną Bramę, Wielki Młyn czy bazylikę Mariacką.

Adrian Andrzejewski