Czy osoba niewidoma może obejrzeć komedię i śmiać się w tych samych momentach co osoba widząca? Czy może tak samo bać się podczas oglądania horroru jak jej towarzysz bez dysfunkcji wzroku? Czy jest w stanie obejrzeć program kulinarny, a potem odtworzyć prezentowane przepisy w swojej kuchni? Dr Iwona Mazur z Wydziału Anglistyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu pracuje nad stworzeniem modelu funkcjonalnego audiodeskrypcji (AD), dzięki któremu odpowiedź na powyższe pytania będzie brzmiała twierdząco.

Audiodeskrypcja to usługa dostępności, której celem jest przede wszystkim zapewnienie osobom niewidomym i słabowidzącym dostępu do treści multimodalnych (takich jak film, przedstawienie teatralne, czy wydarzenie sportowe). AD jest uznawana za rodzaj przekładu, w którym obrazy zastępowane są przez słowa.

Celem projektu pod nazwą „Osoby z niepełnosprawnością wzroku a funkcje tekstów multimodalnych: Opracowanie modelu funkcjonalnego audiodeskrypcji” jest stworzenie nowatorskiego modelu audiodeskrypcji, który uwzględnia między innymi funkcje tekstów multimodalnych (takich jak film, przedstawienie teatralne czy wydarzenie sportowe), cel AD w konkretnym kontekście, a także potrzeby i oczekiwania osób z niepełnosprawnością wzroku. W efekcie powstanie praktyczne narzędzie do określenia tego, co i jak opisywać, w zależności od typu i gatunku tekstu (np. film obyczajowy, komedia, reality show, reklama itp.).

Aby móc określić, co opisywać, tak by opis był zwięzły i zmieścił się w krótkich przerwach między dialogami, zostanie stworzona oryginalna klasyfikacja tekstów multimodalnych, a następnie ramy dla wielowymiarowej analizy tekstu źródłowego. Wspomniana analiza będzie miała na celu określenie tzw. priorytetów funkcjonalnych w danym tekście, co z kolei wpłynie na wybór strategii audiodeskrypcyjnych, odpowiadając tym samym na pytanie „jak opisywać?”.

Adrian Andrzejewski