„Archiwum Żydów Poznania i Wielkopolski” powstaje w Bibliotece Uniwersyteckiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (UAM) w Poznaniu. W kolekcji gromadzone będą materiały w postaci dokumentów, wspomnień, listów, kart pocztowych, fotografii, nagrań dźwiękowych i filmowych oraz innych pamiątek, stanowiących ślady przeszłości Żydów mieszkających w Poznaniu i na terenie Wielkopolski – informuje w komunikacie prasowym UAM.

Celem „Archiwum” jest pozyskiwanie, we współpracy z Fundacją Tu żyli Żydzi, materiałów archiwalnych od potomków Żydów poznańskich i wielkopolskich, opracowanie ich, digitalizacja oraz udostępnianie dla celów naukowych i popularnonaukowych.

Jako pierwszą do „Archiwum”, działającego w ramach Pracowni Rękopisów, pozyskano spuściznę urodzonego w Kaliszu Noacha Lasmana (1924-2018), geologa i pisarza, który od 1927 r. wraz z rodziną zamieszkał w Poznaniu i kształcił się tu w Gimnazjum im. Bergera.

Podczas okupacji przebywał na Podlasiu, był więźniem obozu pracy w Siedlcach, ukrywał się w lesie w okolicach Łosic, a w sierpniu 1944 r. wstąpił do II Armii Ludowego Wojska Polskiego.

Po wojnie, w latach 1948-1957 mieszkał w Poznaniu, studiował geologię i pracował jako geolog w przemyśle materiałów budowlanych. W 1957 r. wyemigrował z rodziną do Izraela i jako geolog pracował m.in. w Izraelu, na Madagaskarze, Etiopii, Kolumbii i Nikaragui.

Po przejściu na emeryturę, na przełomie lat 70. i 80. poświęcił się zbieraniu materiałów dotyczących losów poznańskich Żydów w czasie i po II wojnie światowej. Prowadził korespondencję z ludźmi z całego świata, pisał wspomnienia i powieści oparte na swoich doświadczeniach. Organizował spotkania poznańskich Żydów. W 2019 r. ukazała się książka „Wspomnienia z trzech światów”, zbierająca różne publikowane i niepublikowane teksty wspomnieniowe Lasmana, w opracowaniu Andrzeja Niziołka.

Adrian Andrzejewski